Менежмент асослари

             Korxona
 - jamiyatning asosiy bo’g’ini hisoblanuvchi, aholining talabini 
qondirish  va  foyda  olish  yoki boshqa  ijtimoiy  funksiyalarni bajarish  maqsadida, 
xususiy  resurslardan  foydalanish  asosida  mahsulotlar  ishlab  chiqaradigan, 
ayriboshlaydigan,  hamda  boshqa  ishlarni  va  xizmatlarni  bajaradigan,  faoliyati 
bo’yicha  qarorlar  qabul  qiladigan  va  unga  javobgar,  huquqiy  shaxs  maqomiga 
ega bo’lgan, har xil masshtabdagi xo’jalik yurituvchi sub’ektdir. 
Korxonalar  mulk  shakllariga  asoslangan  holda  tashkiliy-huquqiy  shakllarga 
turlanadi.  ―O’zbekiston  Respublikasida  mulkchilik  to’g’risida‖  O’zbekiston 
Respublikasining  qonuniga  binoan  (4  modda)  mulk  quyidagi  shakllarda  yuzaga 
chiqadi: 
-   fuqarolarning shaxsiy va xususiy mulki; 
-  jamoa  (shirkat)  mulki,  shu  jumladan  oilaviy  mahalla,  kooperativ  mulk, 
ijaraga olingan korxona mulki, aksionerlar jamiyati, davlat korxonasi kollektivining, 
jamoat  tashkilotlari  va  diniy  tashkilotlar,  konsern  (konsarsium)larning  mulki, 
yuridik shaxs hisoblangan boshqa jamoalar mulki; 

---

 
15 
- Respublika, Qoraqalpog’iston Respublikasi, ma’muriy-territorial tuzilmalar 
(komunal) mulkdan iborat davlat mulki; 
-  aralash mulk; 
-  qo’shma  korxonalar,  ajnabiy  fuqarolar,  tashkilotlar  va  davlat,  shuningdek 
ajnabiy yuridik shaxslar mulki. 
Mulk  shakllariga  munosib  korxonalar  quyidagicha  shakllarga  tasniflanishi 
mumkin: 
- shaxsiy yoki xususiy mulkga asoslangan xususiy korxonalar; 
- jamoat mulkiga asoslangan korxonalar; 
- davlat mulkiga asoslangan korxonalar; 
- aрalash mulkga asoslangan qo’shma korxonalar; 
- xorijiy davlatlar, ajnabiy fuqaрolar mulkiga asoslangan korxonalar. 
Sohalarga qarab korxonalarni quyidagi shakllarga ajratish mumkin: moddiy 
ishlab  chiqarish  sohasidagi;  tрanspoрt;  qurilish;  aloqa;  muomala;  xizmat;  ta’lim; 
infрatuzilma  (infрatuzulma);  boshqaruv  sohalaridagi  hamda  jamoat  jamiyatlari  va 
diniy tashkilotlar korxonalariga. 
Korxonalar  yuqorida  keltirilgan  shakllariga  ya’ni  mulk  shakliga  va 
sohalariga mos holda va alohida belgilariga qarab turlarga tasniflanadi. 
Ishlab  chiqarish  masshtabi  (hajmi)ga  qarab  kichik,  o’rta  va  yirik 
korxonalarga turlanadi. 
Bu  korxonalarga  asosan  ishchilarning  soniga  qarab  ham  toifalarga  
(mikрofirma, kichik va yirik korxonalarga) ajratiladi.