Менежмент асослари

5.2. Ish bilan bandlik shakllarining tasnifi

Ish bilan oqilona bandlikning ish bilan bandlik kabi shakli mavjudligini barcha olimlar ham tan olavermaydi. Ko’pchilik faqat ish bilan to’liq va samarali bandlikni ajratishga moyildir. Holbuki, ish bilan oqilona bandlik tasniflash elementi bo’lishi lozim va avvalo, shuning uchun lozimki, ish bilan bandlikni samarali deb qator yillar o’tganidan keyin, uzoq istiqboldagina baholash mumkin, mehnat sohasida va ish bilan bandlik borasida jarayonlarni boshqarish uchun esa qisqa va o’rta muddatli istiqboldagi ish bilan bandlik holati baholanishi zarur. Bunda ish bilan oqilona bandlikni ish bilan samarali bandlikka qarama-qarshi qo’ymaslik kerak. Ish bilan oqilona bandlik – ish bilan samarali bandlikning shart-sharoiti, unga erishishdagi pillapoyadir. Ish bilan oqilona band­liksiz ish bilan samarali bandlik ham bo’lmaydi.

Ish bilan samarali bandlikijtimoiy boshqaruvning jamiyat rivojining mazkur bosqichida turmush tarzining mezonlari taqozo etadigan xodimlarni rivojlantirishning ijtimoiy-iqtisodiy shart-sharoitlarini tiklab borishga qodirligini nazarda tutadi. Ish bilan samarali bandlikning tusda bo’lishi daromad keltiradigan ijtimoiy foydali faoliyat bilan band bo’lish hamda ish o’rinlarining ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lishini nazarda tutadi. Ish bilan samarali band­lik, shuningdek ko’plab variantlar orasidan ijtimoiy va iqtisodiy samaradorlik mezonlari yig’indisi bo’yicha aniqlangan eng yaxshisini tanlab olishni ham nazarda tutadi.

Ish bilan mahsuldor bandlik shunday ish bilan bandlikki, u ishlab chiqarish samaradorligini oshirish, fan-texnika taraqqiyoti yutuqlarini joriy etish, mehnat unumdorligini oshirish maqsadlariga javob beradi, yuqori malakali, yaxshi o’qitilgan va harakatchan xodimlar sog’lom avlodini takror yetishtirish uchun shart-sharoitlar yaratadi. Xalqaro Mehnat Tashkiloti (XMT)ning ta’rificha, ish bilan mahsuldor bandlik – mehnat mahsullari jamiyat tomonidan qabul qilinib, haqi to’lanadigan kishilarning ish bilan bandligidir.