Международный научно-образовательный

ФИО авторов: А. Юсубалиев (т.ф.д., профессор), О.Ж. Пиримов (ТИҚХММИ Қарши филиали профессори, т.ф.д.)
Название публикации: «УРУҒЛИК ЧИГИТЛАРНИ ЗАРАРСИЗЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ОЛИНГАН ТАДҚИҚОТ НАТИЖАЛАРИНИНГ ЖОРИЙ ҚИЛИНИШИ»

Аннотация

Мақолада уруғлик чигитларни ўта юқори частотали электромагнит майдони ёрдамида экологик жиҳатдан соф усулда касалликларга қарши зарарсизлантириш бўйича олинган тадқиқот натижалари ва зарарсизлантиришнинг жорий қилиниши тўғрисидаги маълумотлар келтирилган.
Калит сўзлар: уруғлик чигит, касалланиш, зарарсизлантириш, электромагнит майдон, технологик жараён, ҳосилдорлик
Маълумки республикамизда етиштирилаётган пахтанинг ҳосилдорлиги ерга қадалаётган уруғлик чигит сифатига боғлиқ, шундай экан сифатли уруғлик тайёрлаш эса долзарб масалалардан бири бўлиб қолмақда.
Уруғлик чигитларини тайёрлаш бўйича кенг тарқалган тизимлар функционал амаллар учун берилган регламентга эга бўлиб [1], уларнинг негизида чигитларнинг морфологик параметрларини қўллаш ётади. Мазкур регламентга кўра, уруғлик чигит хом-ашёсини джинлаш ва икки маротаба линтерлашдан сўнг тукли уруғлик чигитлар олинади (1.1-расм) ва улар кейинги босқичда пневматик қурилмаларда аэродинамик хусусиятлари таъсирига қараб сараланади (УСА, СПС, Jubus). Олинган уруғлик чигитлар касалликларига қарши механик қурилмаларда кимёвий моддалар ёрдамида заҳарланади ва сақлаш учун қопларга жойланади. Уруғлик чигитларни органик ва минерал аралашмалардан тозалаш механик қурилмаларда (УСМ-А) бажарилади. Бу жараёнлар тукли ва туксиз уруғлик чигитлар учун турлича амалга оширилади.
Тукли чигитларнинг асосий камчилиги уларнинг ёмон сочилувчанлиги бўлиб, бу эса ўз навбатида саралаш сифатини пасайтиради ва берилган миқдордаги чигитни аниқ уялаб экилишига имкон бермайди. Ушбу камчиликни
490
бартараф этиш учун уруғлик чигитлар туксизлантирилади ёки қобиқлаш, куйдириш, капсуллаш ва бошқа усуллар ёрдамида сочилувчанлик хусусияти берилади.
Ҳозирги кунда кенг қўлланиладиган бир босқичли тайёрлаш технологиясига кўра чигитлар джинлаш, аралашмалардан тозалашдан сўнг юзасидаги момиқ қатламини олиб ташлаш учун туксизлантиргич машиналарига (4-СОМ), ундан кейин ўлчамларига кўра калибровкалашга (КСМ-1,5) ва ниҳоят кимёвий моддалар билан (Jubus) касалликларга қарши дориланиб қадоқланади [2].