|
ФИО авторов:
Raximova Nilufar Egamberganovna
UrDU “Texnologik ta’lim” kafedrasi
katta o`qituvchisi
Ro`zmetova Gulora Bekturdiyevna
Xiva tuman 34-maktab Ma’naviy ma’rifiy
ishlar bo`yicha direktor o`rinbosari
Название публикации:
«YANGI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARNING
TEXNOLOGIYA DARSI SAMARADORLIGINI OSHIRISHDAGI O`RNI»
Annotatsiya:
Ta’lim dasturlaridan foydalanishda ularni muayyan maqsad,
mo’ljallangan guruh, mahsus soha va metodlarga mos holda tanlash muhim o’rin
tutadi. Bundan tashqari ta’lim beruvchi o’quv va ko’rgazmali dasturlarni ishlata olishni
va ulardan maqsadga muvofiq va oqilona tarzda foydalanishni bilishi kerak.
Kompyuter dasturlaridan foydalanayotganda yuzaga keladigan texnik muammolarni
hal qila oladigan bo’lishi lozim.
Kalit
so`zlar:
kompyuter
dasturlari,
pedagogik
texnologiya,
slayd,
videotopishmoq,
So`ngi yillarda pedagogik faoliyatda turli axborot vositalari (kompyuter,
televidenie, radio, nusxa ko`chiruvchi qurilma, slayd, video va audio magnitafonlar)
yordamida ta’lim jarayoni tashkil etilishiga alohida e’tibor qaratilmoqda. O`qituvchilar
oldida ta’lim jarayonida turli axborot vositalaridan o`rinli va maqsadga muvofiq
foydalanish vazifasi turibdi. Videotopishmoq metodidan foydalanishda quyidagi
harakatlar amalga oshiriladi:
-o`quvchilar e’tiboriga o`rganilayotgan mavzu mohiyatini tasviriy yoritishga yordam
beruvchi izohlarsiz bir nechta videolavha namoyish etiladi;
-o`quvchilar har bir lavhada qanday jarayon aks ettirilganligini izohlaydilar;
-jarayonlarning mohiyatini daftarlariga qayd etadilar;
-o`qituvchi tomonidan berilgan savollarga javob qaytaradilar.
“Videotopishmoq” metodi asosan kompyuter texnologiyasi orqali qo`llaniladigan
metod bo`lgani uchun oquvchilar kompyuterning asosiy va yordamchi qurilmalari va
757
ularning imkoniyatlari hamda kompyuter dasturlari ha`qida ma’lumotlarga ega
bo`lishlari kerak.
Kompyuter dasturlarini ta’lim jarayonida qo’llash to’plami ta’limning muayyan
bosqichida muayyan pedagogik maqsadlarga qaratilgan, o’qituvchilarga ularni
ta’limning boshqa uslublari bilan uzviy uyg’unlashtirishga imkon bergandagina
majmuaviy sanalishi mumkin. Shunday qilib, kompyuter dasturlarining majmuaviy
qo’llanilishi, ular asosida har bir talabaning bilim, ko’nikma va malakalarini
egallashlari jarayoni ustidan joriy, tezkor nazorat mavjud bo’lgan holda ma’lumotning
uzatilishi yoki mustaqil ishlanishini amalga oshiradigan dasturlar to’plamining
didaktik talablarga muvofiq holda qo’llanishini tushunish lozim.
Kompyuter dasturlarining ta’lim-tarbiya jarayonining tarkibiy qismi sifatidagi
asosiy didaktik vazifalari quyidagilardan iborat:
- kompyuter dasturlari qo’llanishisiz qiyin o’zlashtiriladigan u yoki bu predmet
yoki hodisa timsolini eng to’liq va chuqur tushunilishi sifatida talabalar uchun o’quv
materialining ko’rgazmaliligi va oson tushunilishi darajasini oshirish;
-
talabalarning bilish faoliyatini qondirilishi va eng yuqori darajada
rivojlantirilishi, chunki aynan bu faoliyat egallanadigan bilim, ko’nikma va
malakalarning hajmi va sifatini belgilaydi;
-
talabalar mexnatini o’quv materialini o’rganish tezligini oshirishga imkon
berishi uchun intensivlashtirish;
-
o’qituvchilarni sof texnik ishlarning katta hajmidan ozod etuvchi ma’lumot
manbai. O’qituvchi kompyuter dasturlari har bir turining didaktik
imkoniyatlarini qanchalik yaxshi bilishiga qarab ularni qo’llash
samaradorligining yuqori darajasiga bog’liq bo’ladi;
-
o’qituvchi tomonidan talabalarning bilish faoliyatini boshqarish dastursi.
Barcha o’qitish dasturlarning vazifasi, maqsadiga ko’ra farqlanadigan quyidagi
uchta guruhini ajratish mumkin: o’quv materialini bayon etish jarayonida
ma’lumotlarni uzatish uchun; talabalar mustaqil ishlarini tashkil etish va o’tkazish
uchun; ta’lim jarayonini nazorat qilish va boshqarish uchun.
758
Turli-tuman kompyuter dasturlari orasida kompyuter dasturlari alohida guruhni
tashkil etadi. Kompyuter dasturlari (KD) vazifalari ta’limda ko’rgazmalilikni amalga
oshirish bilan cheklanib qolmaydi. Qator hollarda ular ma’lumotning mustaqil manbai,
ta’limni individuallashtirish dastursi bo’ladi. (KD) pedagogni ba’zi ikkinchi darajali
vazifalaridan xalos etib, ayni paytda uning ta’lim jarayonini boshqarish va rahbarlik
qilish vazifalarini kuchaytiradi. Ta’lim jarayoniga kompyuterlar va o’quv
dasturlarining yetarli miqdordagi o’quv dasturlarini kiritish ushbu vazifalarni to’laroq
amalga oshirishga yordam beradi.
Ta’lim dasturlaridan foydalanishda ularni muayyan maqsad, mo’ljallangan
guruh, mahsus soha va metodlarga mos holda tanlash muhim o’rin tutadi. Bundan
tashqari ta’lim beruvchi o’quv va ko’rgazmali dasturlarni ishlata olishni va ulardan
maqsadga muvofiq va oqilona tarzda foydalanishni bilishi kerak. Kompyuter
dasturlaridan foydalanayotganda yuzaga keladigan texnik muammolarni hal qila
oladigan bo’lishi lozim.
Texnologiya ta’limi darslarida videotopishmoqlarni har bir mavzuga mos
bo‘lgan slaydlar orqali, ish usullari ko‘rsatilgan videoroliklar orqali o‘quvchilarga
taqdim qilishimiz mumkin.
Quyida ulardan bir qanchasini ko‘rib chiqamiz:
Texnologiya ta’limi
5-sinf
Texnologiya va dizayn yo‘nalishi
11-12-mavzu: Qo‘l asbob uskunalari tuzilishi va turlari, undan foydalanish qoidalari
(arra, bolta, tesha, bolg‘a) (2 soat)
759
Meni qo’lga olganda
yuzimda o’ynar xanda
dub,qayin ,tol archani
silliqlayman barchani
biron zirapcha qolmas
chunki tig’imdir olmos
Servis xizmati yo`nalishi
5-6-mavzu: Oshxona buyum va jihozlari haqida tushuncha.Plitaning tuzilishi va
foydalinish qoidalari. (2 soat)
Qishda terlab ishlaydi,
Boshqa mahal qishlaydi
6-sinf, Texnologiya va dizayn yo‘nalishi
13-14-mavzu: Stanoklardagi harakat uzatish mexanizmlari. YOg‘ochga ishlov
760
beruvchi tokarlik stanogining tuzilishi, stanokni ishga tyyorlash hamda xavfsmzlik
texnikasi qoidalari (2 soat)
Quyidagilardan qaysi biri
zanjirli uzatma
Servis xizmati yo‘nalishi
49-50 mavzu: Bosh kiyim turlari.do‘ppi tikish uchun o‘lchov olish, andoza
tayyorlash.Do‘ppini bichish.
Yarim dunyo, yarim shar
gullab boshimda yashar.
Mittigina yarim oy
Boshginamdan oldi joy
761
Yuqoridagi kabi topishmoqlarni ko‘plab keltirishimiz mumkin:
yuzta aka- uka
hammasi baravar
qani o’ylab topingchi
kim ekan o’zi bular (santimetr)
Chevarlarga kerak doim
ishlatishar: opam, oyim
ipni sarflab,yurar “ g’iz-g’iz”
yo’llarida qoldirar iz (tikuv
mashinasi)
Qizdirsang ishlar
kiyim tekislar (dazmol)
Bor edi ikki pichoq
birga tirishar har choq
qilgan ishlari yaxshi
agar yurishsa qarshi
shundagina ish bitar
bichuvchi kiyim bichar (qaychi)
762
Kelib og‘zini ochar,
Tishlab olib qochar. (Ombur)
Sariboy akam saqtali,
Ikki oti no‘xtali. (Charx)
Yangi-yangi uslubda
Yaratar tanlab libos
Modalar ko’pdir juda
Turli uslublarga mos
Ishlatib bilim kuchin
Barcha keksa yosh uchun
Yarataman modani,
Barcha o’g’il-qiz uchun. [modelyer]
Sudya har bir holatda
Deydi:”Kuch –adolatda,
Haqli bo’lganda da’vo
Aybdor oladi jazo”.
So’zlar aybdor,tergovchi,
Guvoh bilan oqlovchi,
So’ng sudya ishni yopar,
Adolat qaror topar.
Palov,manti va lag’mon,
Pishiraman men taom.
Sabzavotlar turini
Bilib barcha sirini.
Tayyorlayman men taom
Berib butun mehrimni. [oshpaz]
Topishmoqlardan tayyorlangan taqdimotlardan tashqari ish usullari ko‘rsatilgan
video materiallardan foydalanish ham darslar samaradorligini oshirishga katta yordam
beradi. Dars noan’anaviy tarzda tashkillashtiriladi, o‘quvchilarning darsga nisbatan
qiziqishlari oshadi, o‘quvchilarning barchasi faollashadi, tasavvur va tafakkur
763
doiralari kengaytiriladi. Muhimi o‘rganilayotgan mavzu o‘quvchi xotirasiga muhrlanib
qoladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
