Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №25 (том 3)

---

346 
bilan 
biotransformatsiyaga 
uchraydi. 
Metabolizmning 
asosiy 
yo’nalishi 
fenilatsetonning faol bo’lmagan metabolitining shakllanishi bilan dezaminlanishidir, 
keyinchalik u benzoy kislotasiga oksidlanib, gippur kislotasi yoki glyukuronid shaklda 
chiqariladi. Bundan tashqari, amfetaminlar glyukuronidlarni hosil qilish uchun 
birlashtirilib, faol metabolitlar – norefedrin, para-gidroksiamfetamin va para-
gidroksino refedrinni hosil qilish uchun ham gidroksillanishdan o’tadilar. 
Amfetaminning 
16–28% 
gippur 
kislotasi, 
4% 
benzonilglyukuronid, 
4% 
paragidroksiamfetamin, 
2% 
norefedrin, 
taxminan 
1% 
fenilatseton 
va 
paragidroksinorefedrin ko’rinishida chiqarib yuboriladi. 
Amfetaminlarning plazmadagi yarim parchalanish davri 8–12 soatni tashkil 
qiladi, siydikda amfetaminning oksidlanishi buyrak klirensini oshirib, dori vositasining 
teskari rezorbtsiyasini pasaytiradi. Siydikning kislotali reaktsiyasi paytida esa 
yarimpar-chalanish davri 7–14 soatni tashkil qiladi; ishqoriy reaktsiyasida 18–34 
soatgacha oshadi [1]. Efedrin N-demetillanish yo’li bilan nore-fedringa aylanadi, 
oksidlanishli dezaminla-nish yo’li orqali benzoy va gippur kislotalar hosil bo’lishiga 
olib keladi. Qabul qilingan efedrin dozasining 90% taxminan 55–75% o’zgarishsiz, 8–
20% norefedrin va 4–13% ben-zoy va gippur kislotalar ko’rinishida 24 soat ichida 
siydik bilan chiqariladi [2]. Kofein – bu oshqozon-ichak traktida tez va to’liq 
so’riladigan lipofil birikma. Kofeinning biologik faolligi 100%. Maksimal kon-
tsentratsiyaga erishish vaqti 30–45 daqiqa. Yarim chiqarilish davri 2–4 soatni tashkil 
qiladi. Asosiy metabolik yo’llari bo’lib turli xil azot atomlarining demetillanishi 
hisoblanadi.