Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

12.3. Bino va inshootlarning xizmat muddati. 
 
Binoning  xizmat  muddati  deganda  uning  yaroqlik  holda  ishlash  davomiyligi 
tushiniladi.  Odatda  bino  unsurlari,  uning  tizim  va  jihozlarining  yaroqli  holda 
ishlash davomiyligi bir xil emas. Binoning me’yoriy xizmat muddatini aniqlashda 
poydevor, devor kabi asosiy yuk ko‘taruvchi unsurlarning o‘rtacha yaroqlik holda 
ishlash muddati qabul qilinadi. Bunda binoning  ayrim unsurlarini xizmat muddati 
binoning  me’yoriy  xizmat  muddatidan  2-3  barobar  kam  bo‘lishi  mumkin.  Bino 
ekspluatatsiyasining  bor  muddatida  undan  yaroqli  holda  va  badastir  foydalanish 

---

 
297 
 
uchun  bunday  unsurlarni  to‘la  almashtirishga  to‘g‘ri  keladi.  Masalan,  kapitalligi 
ikkinchi guruhga mansub bo‘lgan turar-joy uylarining me’yoriy xizmat muddati 40 
yilga  teng  taxta  pollar  va  60  yil  xizmat  muddatiga  ega  bo‘lgan  yog‘och 
orayopmalar  qo‘llashga  yo‘l  qo‘yiladi.  Demak  bunday  turdagi  uylarning  xizmat 
muddati  mobaynida  yog‘och  orayopmalarni  kamida  bir  marta,  pollarni  kamida  2 
marta almashtirish lozim. Bulardan tashqari turli xizmat muddatlariga ega bo‘lgan, 
har  xil  unsurlardan  tashkil  topgan  muhandislik  tizimlarini  bir  necha  marta 
almashtirishga  to‘g‘ri  keladi.  Agar  markaziy  isitish  tizimining  isitish  asboblari  – 
radiatorlar  40  yillik  xizmat  muddatiga  ega,  suv  o‘tkazgich  quvurlarning  xizmat 
muddati esa 30 yil. 
  Me’yoriy xizmat muddati binoning kapitalligiga bog‘liq o‘rtacha ko‘rsatkich 
bo‘lib QMQ da belgilanadi (12.1-jadval).  
 
Bino, inshootlarning va ularning konstruktiv unsurlarning me’yoriy xizmat 
muddati. 
12.1-jadval 
№ 
nn 
Bino va inshootlarning, konstruktiv 
unsurlarning nomi  
Me’yoriy xizmat muddati (yillar) 
Me’yoriy 
sharoitlarda 
Tajavvuzkor muhit darajsi 
Zaif  
O‘rtacha   Kuchli  
1 
2 
3 
4 
5 
6