Mehnat muhofazasi

2.2. Kasaba uyushmalarining måhnat muhofazasini
tashkil etishdagi o‘rni
«O‘zbekiston Råspublikasi måhnat qonunlari Kodåksi»da kasaba
uyushmalari xodimlarining korxona, muassasa, tashkilotlarni boshqarishda
qatnashishi alohida bob bilan ko‘rsatilgan. Qonunda ko‘rsatilishicha, måhnat-
kashlar, shuningdåk, oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarida bilim olayotgan
shaxslar håch bir tafovutsiz o‘z xohishlariga ko‘ra, ixtiyoriy ravishda kasaba
uyushmasi tuzish, shuningdåk, kasaba uyushmalariga kirish huquqiga ega.
Kasaba uyushmalari o‘z faoliyatida davlat boshqaruv, xo‘jalik organ-
laridan, siyosiy va boshqa jamoat birlashmalaridan mustaqil, xodimlarning
ijtimoiy-iqtisodiy huquqlari va manfaatlarini ifoda etuvchi hamda himoya
qiluvchi tashkilot hisoblanadi. Ular måhnat shart-sharoitlari va ish haqini
bålgilash, qonunlarda nazarda tutilgan hollarda måhnatga doir qonunlarni
qo‘llash ishlarida ishtirok etadilar.
Kasaba uyushmalari ma’muriyat, mulkdor yoki u vakil qilgan boshqaruv
organi måhnat va kasaba uyushmalari to‘g‘risidagi qonunlarga rioya etishla-
rini nazorat qilib boradi, aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etishni talab
qilishga haqli bo‘ladi. Ular xodimlarning måhnat huquqlarini himoya qilib,
da’vo arizasi bilan sudga murojaat qilishlari mumkin.
Kasaba uyushmalari davlat ijtimoiy sug‘urtasi, shuningdåk, o‘z ixtiyorida
bo‘lgan sanatoriya, profilaktoriya va dam olish uylarini, turistik va sport
muassasalarini boshqaradi.
Kasaba uyushmalari ma’muriyat bilan jamoa shartnomalari tuzish,
musobaqalar uyushtirish, tartib-intizomni mustahkamlashda yordamlashish,
ma’muriyat tomonidan taklif etilgan yangi må’yorlarni ko‘rib chiqish,
mukofotlar o‘lchamini bålgilashda qatnashishi mumkin. Ma’muriyat ish-
chilarni ish vaqtidan ortiq ishlashga jalb etish, balog‘atga yåtmagan
yoshlarni ishga qabul qilish, måhnat ta’tillarini bålgilash, båpul sut, sovun
va profilaktik oziq-ovqatlar båriladigan ish turlarini aniqlashda, albatta,
kasaba uyushmalari bilan kålishishi shart.