Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

esa boshqaruv apparati y o ‘q. Yakka tadbirkorlikda boshqarish oddiy
kundalik ish singari amalga oshiriladi. K o‘pchilik kichik korxonalarda
boshqarishni asosan tadbirkorning o'zi olib boradi. Faqat hisob-kitob
ishlarini tegishli mutaxassislarga topshirishi mumkin. Demak, bunday
holda boshqaruv apparati tuzish va maxsus menejerlar yollash imkoni-
yati bo‘lmaydi. 0 ‘rta va, ayniqsa, yirik korxonalarda maxsus boshqaruv
apparati tashkil etilib, tegishli menejerlar jalb qilinadi. Demak, tadbir­
korlikda boshqaruvni tashkil etish korxona va faoliyat miqyosi va mu-
rakkabligigabog‘liq. Tadbirkorning o ‘zi hamma ishlarni, shu jumladan,
boshqarishni ham bajaradigan bo‘lsa uning qo‘l ostida ishlovchilar
yordamchi, yuk tashuvchi, farrosh bo‘lishi mumkin. U holda boshqa­
rish oddiy o ‘zaro amaliy munosabatlar shaklida bo‘lib, sodda tashkiliy
tizim ko‘rinishini oladi. Bunday sodda tashkiliy tizimda yuqori va quyi
bo‘g ‘inlar bo‘lib, ular o ‘rtasida to 'g ‘ri va teskari aloqalar amal qiladi.
Korxona o ‘rta va yirik bo‘lgan taqdirda maxsus boshqaruv apparati
tashkil etilib, malakali menejerlar yollanadi. Bunday holda boshqaruv
tizimida o ‘rta bo‘g‘in ham qo‘shilib, uch bo‘g‘inli boshqaruv shaklla-
nadi. Yirik korxonalarda esa uning har bir bo‘limi, bo'linmasi o ‘z tash­
kiliy tuzilishi va boshqaruvchisiga ega b oiad i.
249

---

Tadbirkorlik subyektining miqyosi, faoliyat y o ‘nalishi, maqsadi,
vazifalariga qarab boshqarishni quyidagi tashkiliy tuzilmalarini (struk-
turalarini) qo‘llash mumkin:
- chiziqli;
- funksional;
- chiziqli-funksional;
- chiziqli-shtabli;
- matritsali.