Меhnat darslarida qishloq. Qidirbaev M

5.  O’quvchilarning har bir ishining amalga oshiradigan jamoat ishlari. 

Hozirgi  vaqtda  mehnat  darslarida  o’quvchilar  ishini  tashkillashtirishning 

asosiy uch formasi frontal, zvenoli va yakka  formalari bor. O’quvchilarning ishini 

---

 

18 

tashkillashtirish  va  o’tkazishning  frontal  formasida  –  o’quvchilarning  hammasi 

birdek  topshiriqlarni  bajaradi.  Shuning  uchun  ham  o’qituvchi  hammaga  birxil 

instruktaj  berish  qoidalarida  jamoat  bo’lib  tahlil  qilish  orqali  bir  vaqtning  o’zida 

hamma  guruhga  boshchilik  eta  oladi.  Shuning  o’zida  ko’rinib  turibdiki 

o’quvchilarning  ishini  frontal  formada  tashkillashtirganda  o’quv  jarayoniga 

metodik rahbarlik qilish bir qancha engillashadi, lekin bunda ham malum darajada 

qiyinchiliklar  ham  paydo  bo’ladi.  Unga  oddiy  misol:  Hozirgi  vaqtda  u  yoki  bu 

asboblarning  yo’qligi  sababli  hamma  vaqt  o’quvchilarni  bir  xil  topshiriqlar  bilan 

tamiynlay olmaydi. 

Shuning  uchun  darslarni  frontal  tashkillashtirishning  kamchiliklaridan  biri 

shundan  iborat,  har  bir  o’quvchi  ishni  boshdan  oxirigacha  o’zi  ishlaydi.  Shuning 

uchun  hozirgi  qishloq  xo’jalik  korxonalardagi    mehnatning  bo’linish  xarakteri 

haqidagi  fikrlarning  amalga  oshishi  qiyinlashadi.  Bu  frontal`  forma  asosan  II-IV- 

sinflarda ish operatsiyalarini o’rganishda ko’proq qo’laniladi. Mehnat darsida ishni 

tashkillashtirishning zvenoli formasi guruhni 3-4 va undanda ko’proq zvenollarga 

bo’ladi.  Bunda  mehnatning  bo’linishi  paydo  bo’ladi,  bu  bo’linish  zvenolar 

o’rtasida    ham  va  zveno  azolari  o’rtasida  ham  bo’linish  mumkin.  Misol:  Qishloq 

xo’jalik ishlarini bajarishda bir xil asbob talab etilmaydi, shu sababli har bir zveno 

o’z  topshiriqlarini  oladi.  Bunda  zveno  ishida  qishloq  xo’jalik  ishlarini  bajarishga 

zarurli hamma ish o’quvchilarga taqsimlanadi. 

Mehnatni  tashkillashtirishning  zvenoli  formasi  oldindan  o’zlashtirilgan 

malakalarini  mustahkamlashda,  qishloq  xo’jalik  ishlarini  bajarishda  ,  shuningdek 

asbob  uskunalar  etishmay    qolgan  hollarda  frontal`  formani  amalga  oshira  olmay 

qolganda qo’laniladi. Ishni tashkillashtirishning yakka formasi hamma o’quvchilar 

har  xil  topshiriqlarni    bajarishdan  iborat.  Bu  sistema  bir  qancha  boshqa 

sistemalarga  qaraganda  kamiroq  qo’laniladi.  Buning  asosiy  sababi  bunday 

holatlarda o’quv jarayonini boshqarish, o’quvchilarning hammasiga zarurli kerakli 

materiallar  bilan  ta`miyinlash  bir  qancha  qiyin  bo’ladi.  Yakka  forma  asosan 

ishning  xarakteri  va  natiyjalari  bo’yicha  o’z  do’stlaridan    bir  qancha  

o’zgachalanadigan  eng kuchli o’quvchilar bilan ish bajarishda qo’laniladi. Kuchli 

---

 

19 

o’quvchilarning  ishga  qiziquvchanligi  pasaymasligi  uchun  o’larga  bir  qancha 

qo’shimcha topshiriqlar beriladi. Shular orqali kasbga yo’naltirishga bo’ladi.