Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

1.
O‘zbekistonda uzluksiz ta’lim tizimini isloh qiliShning huquqiy asoslari
Har bir model o‘Sha mamlakatning tabiiy-geografik, iqtisodiy Shart-Sharoitlari, iShlab
chiqariSh omillari va resurslari, iqtisodiyotning tarkibiy tuziliShi, va albatta, mamlakat aholisining
mentaliteti, tarixiy vamadaniy qadriyatlari, urf-odatlari, an’analari, siyosiy tuzum hamda ijtimoiy
tarkibidan kelib chiqadi.
Qanday model haqida gap bormasin, asosiy maqsad samarali iqtisodiyotni barpo etiSh va
uning asosida xalq turmuSh farovonligini oShiriShdan iborat. Model yo‘l, yo‘naliSh eng avvalo
mavjud tabiiy, iShlab chiqiriSh, nisbiy afzallik (ustunlik) va buyuk
aql-zakovatning amaldagi
ifodasidir
2
.
“O‘zbek modeli” tuShunchasining hayotga kirib kelganiga 20 yildan oShdi. O‘zbekiston
Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Karimov “O‘zbekistonning o‘z istiqlol va taraqqiyot
yo‘li” asarida o‘zbek modelining mohiyati va Shakl Shamoyillari hamda tamoyillarini belgilab
bergan edi. O‘zbekistonning iqtisodiy taraqqiyot modeli o‘z xalqining tarixiy tajribasi, milliy va
madaniy an’analariga asoslanadi
3
.
Mustaqillik yillarida «O‘zbek modeli» deb nom olgan va dunyoda e’tirof etilgan ana Shu
taraqqiyot strategiyasining negizida ta’lim tizimi tubdan isloh qilindi. To‘qqiz yillik umumiy o‘rta
va uch yillik o‘rta maxsus kasb-hunar ta’limini o‘z ichiga olgan, davlat tomonidan kafolatlangan
bepul majburiy ta’lim tizimi joriy etildi. Ta’lim muassalari yangitdan qurildi, mavjudlarida kapital
ta’mirlaSh iShlari bajarilib, zamonaviy o‘quv-laboratoriya asbob-uskunalari bilan jihozlandi,
o‘qituvchi va o‘quvchilar uchun har tomonlama qulay Sharoit yaratildi. O‘quv jarayoni sifat va
metodik jihatdan yangilanib, adabiyotlarning yangi avlodi yaratildi, uzluksiz
ta’lim tizimi
modernizatsiya qilindi.
O‘zbekiston Respublikasining «Ta’lim to‘g‘risida»gi Qonuni, Kadrlar tayyorlaSh milliy
dasturi va Maktab ta’limini rivojlantiriSh davlat umummilliy dasturining qabul qiliniShi va hayotga
muvaffaqiyatli tatbiq etiliShi ta’lim tizimini davlatimiz tanlagan demokratik rivojlaniSh yo‘liga
moslaShtiriSh, ertangi kunimizning hal qiluvchi kuchi bo‘lgan yoShlarning zamon talablari
darajasida ta’lim-tarbiya oliShi va kasb-hunar egallaShiga muhim asos bo‘ldi.
Ta’lim-tarbiya sohasida amalga oShirilgan islohotlar yurtimizdagi tub o‘zgariShlar,
yangilaniShlarning asosi bo‘lib hizmat qildi. Zero, har bir yurtning buguni va kelajagi, tom
ma’noda, ta’lim tizimining qay darajada rivojlangani, barkamol avlodni tarbiyalaSh uchun
yaratilgan Shart-Sharoitlar, islohotlarning natijalari bilan belgilanadi.
Mustaqillik yillarida mamlakatimizda har yili yalpi ichki mahsulotning 10-12 foizi ta’limga
yoki davlat byudjetining 60 foizi ijtimoiy sohaga yo‘naltiriliShi belgilandi. UShbu mablag‘ning 35
foizi faqat ta’lim tizimiga sarflanib, yoShlarning puxta ta’lim-tarbiya oliShi uchun yo‘naltirildi.
Respublikamizda uzluksiz ta’lim tizimining isloh qiliniShi natijasida dunyoda o‘xShaSh
bo‘lmagan 9+3 sxemasi asosida yoShlarga puxta bilim beriSh va kasb-hunar sirlarini chuqur
egallaShi uchun imkoniyat yaratgan o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi joriy etildi.
Uzluksiz ta’lim tizimining huquqiy asoslarini mustahkamlaShda O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining farmon va qarorlari, Vazirlar Mahkamasi tomonidan qabul qilingan huquqiy-
me’yoriy hujjatlar muhim ahamiyat kasb etdi.
2
Тухлиев
Н
. 
Осиё
тараққиёт
модели
.-
Тошкент
: 
Ўзбекистон
, 2015. –
Б
. 22
3
Ўша
китоб
. –
Б
110.

---

14
Jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016 yil 29 dekabrdagi «2017-2021
yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillaShtiriSh chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-
2707-sonli,
2017 yil 14 martdagi «O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari faoliyatini
yanada takomillaShtiriSh chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-2829-sonli, 2017 yil 20 apreldagi
«Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantiriSh to‘g‘risida»gi, «Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim
tizimini takomillaShtiriSh to‘g‘risida»gi qarorlari, Shuningdek, akademik ilm-fanni rivojlantiriShga
qaratilgan 2017 yil 17 fevraldagi «Fanlar akademiyasi faoliyati, ilmiy-tadqiqot iShlarini taShkil
etiSh, boShqariSh va moliyalaShtiriShni yanada takomillaShtiriSh chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi
PQ-2789-sonli qarori hamda «O‘zbekiston Respublikasi fanlar akademiyasining akademiklari
faoliyatini yanada takomillaShtiriSh va rag‘batlantiriSh chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 2016 yil 29
dekabrdagi PF-4907-sonli farmonlari Shular jumlasidandir.
Respublikamiz yoShlarining jahondagi ulkan intellektual boylikni egallaShiga Sharoit
yaratiSh, dunyoga chiqiShi uchun imkoniyatlar eShigini ochiSh maqsadida O‘zbekiston
Respublikasi Prezidentining «CHet tillarni o‘rganiSh tizimini yanada takomillaShtiriSh chora-
tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-1875-sonli qarorining qabul qiliniShi natijasida 2013-2014 yildan
boShlab umumta’lim maktablarining barchasida 1-sinfdan chet tilini o‘rganiSh tizimi amalga
kiritildi
.
Uzluksiz ta’lim tizimida chet tilini o‘qitiSh bo‘yicha Davlat ta’lim standartlari
takomillaShtirilib, o‘quv rejalari iShlab chiqildi, adabiyotlarning yangi avlodi yaratildi, chet tilini
o‘qitiSh bo‘yicha malakali mutaxassislarni tayyorlaSh tizimi yanada kuchaytirildi.
SHuningdek, respublikamizning Birinchi Prezidenti I.Karimov taShabbusi bilan O‘zbekiston
Bolalar sportini rivojlantiriSh jamg‘armasi taShkil etilib, bolalar sportini rivojlantiriShning noyob
tizimiga asos solindi.
Bolalarning musiqa va san’atga bo‘lgan qiziqiShlarini qo‘llab-quvvatlaShga qaratilgan
musiqa va san’at maktablari barpo etildi, ularning bo‘Sh vaqtini mazmunli taShkil etiSh maqsadida
«Barkamol avlod»
bolalar markazlari, Bolalar va o‘smirlar sport maktablari
faoliyati yo‘lga
qo‘yildi. O‘tgan yillar davomida bosqichma-bosqich amalga oShirilgan chora-tadbirlar, sog‘lom
avlodni ShakllantiriShning tarixiy-tadrijiy taraqqiyoti tahlili Shuni ko‘rsatdiki, ma’naviy va
jismoniy sog‘lom avlodni dunyoga keltiriSh va tarbiyalaSh borasida ulkan yutuqlarga eriShiSh
imkonini berdi.