Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

V. TA’LIMNING ONGLILIK, FAOLLIK VA MUSTAQILLIKKA ERISHISH
TAMOYILI
O‘quvchi-talabalarni yangi materiallarni idrok qiliShda ta’riflar, teoremalar, adabiyotdan
She’r yodlaSh va xokazolarning ifodalaniShigina emas, balki ularning hayotiy hodisalar
jarayonlar bilan bog‘liq bo‘lgan mavzuni ham tuShuniShlarini talab etadi. Aks holda bilimlarda
yuzakichilik avj oladi, bunda materiallar quruq yodlab olingan bo‘ladi. Bunday bilimlar tez
unitiladi. Bundan taShqari bilimlarni ongli raviShda o‘zlaShtiriSh o‘quvchi-talabalarda bu
bilimlarga nisbatan ma’lum munosabat hosil qiliShni emotsional kechinmalar uyg‘otiShni ham
o‘z ichiga oladi.
Ma’lumki ta’lim ikki tomonlik xususiyatga ega. Ta’lim jarayonida pedagog yo‘naltiruvchi
bo‘lib maydonga chiqadi va o‘quvchi-talabalar o‘rganiShi jarayonini o‘z boShlaridan
kechiradilar. O‘rganiSh jarayoni murakkab psixik jarayon bo‘lib o‘quvchi-talabalardan ma’lum
faollikni talab etadi. Pedagogik qonunchilik ta’lim jarayoni sermazmun, qiziqarli va mahorat
bilan taShkil etmasin, o‘quvchi-talabalar tomonidan ma’lum faollik bildirilmasa o‘quv
jarayonida samaraga eriShiSh mumkin emas. Demak o‘quv jarayonida avval o‘quvchi-
talabalarda faollikni uyg‘otiSh zarur. Bu faollik ta’lim jarayoniga ta’sir etadi, idrok qiliSh, tahlil
qiliSh, analiz va sintez kabi psixik jarayonlarni iShga tuShiradi. O‘quvchi-talabalarda faollik
holatini vujudga keliShida motivatsiyalar ahamiyatlidir. Mustaqillik tafakkur turli usullar bilan
hosil qilinadi. Tafakkurni ShakllantiriSh usullaridan biri mustaqil hal qiliSh, muomalali vazifalar
qo‘yiShdir. Aytib o‘tiSh joizki onglilik va faollikni, mustaqil tafakkurni vujudga keliShiga sabab
bo‘ladi. Bugungi kunda ta’lim oldiga qo‘yilayotgan eng katta talablardan biri ham mustaqil
fikrlaSh muomalalar echimini mustaqil topiSh kabi xususiyatlarni talabalarda rivojlantiriShdir.
Umuman onglilik, faollik va mustaqillik o‘zaro bir-birini to‘ldirib turuvchi psixik holatdir
deyiSh mumkin. Bilimlarni ongli o‘zlaShtiriSh bir tomonidan o‘quvchi-talabalarning mustaqil
faol fikr qiliShlarini nazarda tutsa, ikkinchi tomondan aynan Shu jarayon davomida talabalarni
mustaqillik va faollikni hamda mantiqiy fikr qiliSh faoliyatlarini tarbiyalab, takomillaShtirib
boriShi nazarda tutadi. O‘quvchi-talabalar faolligini rivojlantiriSh, ularning mustaqilligini
oShiriSh, ularda onglilikni o‘stiriSh o‘qiShda yuksak samaradorlilikka eriShiShga yordam
beradi.