Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

1-rasm. An’anaviy ta’limga asoslangan suhbat.
Piaget: faol ta’lim oliSh (o‘rganiSh).
Kognitiv taraqqiyot haqidagi bahs munozaralarga
ulkan hissasini qo‘Shuvchi Jin Piagetning ta’sirchan g‘oyalari hamon davom etmoqda.Skinnerga
o‘xShamagan holda Piaget go‘yoki o‘qituvchining o‘quvchini ustida iShlaSh kerak material sifatida
qaraShidek baho beradi. Ijtimoiy va jismoniy muhitning uyg‘unligini Piaget assimliyasiya va
akkomodatsiya deb baholaydi. Assimliyasiyada Piaget fikricha bola jismoniy holatni mantiqan
bog‘lagan holda o‘rganiSh, ya’ni xuddi kundalik hayotidagi oddiy Shippak yoki bo‘Shagan idiShlar
bilan o‘yinchoq sifatida o‘ynab ketganidek kabi qaraydi. Bo‘Sh ko‘zani o‘ynab, unga bola
o‘xShatiSh orqali g‘or, yoki taroq orqali bola Shu buyum bilan bog‘langan narsalarni mantiqan
o‘rganib boradi.
SHunday qilib assosiatsiya, ya’ni bog‘liqlik orqali bola dunyo taraqqiyotida o‘zini tutiShni
o‘rganib boradi. Akkomodatsiyada Piaget jismoniy va ijtimoiy dunyoning haqiqatlari va qarama-
qarShiliklari
inson
adaptatsiya
orqali
tuShunib
boradi.SHunday
qilib
akkomodatsiya
assimilyasiyani to‘ldirib boruvchi usul hisoblanadi. 7-bet.
YOSh bolalarni o‘rganiShning asosiy (markaziy) qismida kuzatiliShi mumkin bo‘lgan
holatlarda ularning ma’lum bir harakatlardan keyin
tuShuniSh yoki anglab etiSh darajalari
rivojlanib boradi. Misol uchun
ular ro‘zg‘or buyumlarini emoqchi bo‘lganda, ya’ni eb
bo‘lmaydigan narsalarni eyiShga harakat qilsa, ular qiyinchilik yoki og‘riqga duch keladi.
Akkomodatsiyaning assimliyasiyaga nisbatan passiv natija beriShidan ko‘riShimiz mumkinki,
o‘ziga iShonmagan o‘rganuvchi tavakkal qiliShga ikkilanadi.
Piaget ta’kidlaShicha effektiv o‘rganuvchi assimliyasiya va akkomodatsiyadan ma’lum bir
balansga keliSh uchun ekvilibratsiya protsessini boShdan kechiradi. (Piaget 1975,pp30ff). P7.
Piaget yana ta’kidlaydiki, o‘rganiSh assimliyasiyaning aktiv protsessi bo‘lib, u yoShi kattalardan
masalan o‘qituvchidan kelib chiqmaydi. Faoliyat - bolaga yoki talaba yoki o‘rganuvchiga -
markazlaShgan faoliyat turiga aylanadi. YA’ni o‘qitiSh jarayonida
talaba yoki o‘rganuvchi
faollaShadi. Bu yana Brunerning asos solgan “o‘rganiSh uslubi”ga mos keladi.( Bruner 1967). Bu
xolatda o‘qituvchining asosiy roli bolani o‘rganiShiga tayyorlik darajasini nazorat qiladi va
bolaning ochilmagan qirralarini bola faolligiga markazlaShgan holatda ochiliShini aniqlaydi
67
.
Interfaol ta’lim o‘qitiSh jarayonining asosiy iShtirokchilari – o‘qituvchi, talaba va talabalar
guruhi o‘rtasida yuzaga keladigan hamkorlik, qizg‘in bahs-munozalar, o‘zaro fikr almaShiSh
imkoniyatiga egalik asosida taShkil etiladi, ularda erkin fikrlaSh, Shaxsiy qaraShlarini ikkilanmay
bayon
etiSh,
muammoli
vaziyatlarda echimlarni
birgalikda
izlaSh,
o‘quv
materiallarini
o‘zlaShtiriShda talabalarning o‘zaro yaqinliklarini yuzaga keltiriSh, “o‘qituvchi – talaba – talabalar
guruhi”ning o‘zaro bir-birlarini hurmat qiliShlari, tuShuniShlari va qo‘llab-quvvatlaShlari, samimiy
munosabatda bo‘liShlari, ruhiy birlikka eriShiShlari kabilar bilan tavsiflanadi
68
.
Interfaol ta’limda suhbat quyidagi Shaxslar o‘rtasida taShkil etiladi (2-rasm):
67
Алекс
Муур
. 
Таълим
бериш
ва
Таълим
олиш
: 
Педагогика
, 
Таълим
дастури
ва
тарбия
.
Боулинг
Грин
штати
Университети кутубхоналари
, 2012. –
Б
. 6-7.
68
Муслимов
Н
., 
Усмонбоева
М
.,
МирсолиеваМ
.
Инновацион
таълим
технологиялари
ва
педагогик
компетентлик
.
Ўқув
услубий
мажмуа
. -
Тошкент
, 2016. -
Б
. 70-71.