Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

GARDNERNING KO‘P QISMLI INTELLEKTI:
Gardner intellektni “Muammo va ommabop vaziyatlarni samarali echiSh usuli va bir yoki bir
nechta madaniy ustanovkalarning yig‘indisi” deb tuShuntiradi. Biologik va psixologik tadqiqotlari
natijasida 7 xil intellekt turini ajratib ko‘rsatadi:
1. Mantiqiy-matematik
intellekt. Qonuniyat va sabablarni topiSh va deduksiya va
mantiqiylikni ifodalaydi.
2. Lingvistik intellekt. Bu til o‘rganiSh va uni egallaSh bilan aloqador. Bu intellekt tilni
boShqariSh, o‘zini namoyon qiliSh, Shoirona so‘zlaSh kabi vazifalarni bajaradi. SHuningdek
og‘zaki ma’lumotlarni esda saqlab qoliSh funksiyasini ham bajaradi.
3.Fazoviy intellekt. Insonga muammolarni echiSh uchun manipulyatsiya qiliSh va tasvirlar
hosil qiliShda as qotadi. Gardner bu intellekt ayniqsa ko‘r bolalarda yaxShi rivojlangan bo‘ladi deb
hisoblaydi.
4. Musiqiy intellekt- insonga musiqani anglaSh, ajratiSh va kuy bastalaSh uchun hizmat
qiladi. Kuy, ohang, ritmlarni taniShda Shu intellekt turidan foydalaniladi.
5.Tana taktil intellekti. Insonga fazoda o‘z tana holatini aniqlaSh va o‘zini muvozanatda
uShlaSh imkonini beradi. Bu intellekt turi aqliy va jismoniy faollik o‘zaro bog‘liq emas deb
biluvchi olimlar tomonidan misol tariqasida ko‘p keltiriladi.
6.SHaxsiy intellekt. SHaxslararo va Shaxsiy hissiyot va kechinmalarni tuShuniShga yordam
beradi.
7. Naturalistik intellekt. Inson qobiliyatlarini o‘zgalardan ajratib ko‘rsatiSh uchun hizmat
qiladi.
Gardner bu intellekt turlarini bir-biridan ajratiShiga qaramasdan ular bir butun holda iShlaydi.
Ular bir birini to‘ldiradi va muammoni hal qiliShga yordam beradi. Ko‘p qismli intellekt nazariyasi
pedagoglarga ta’lim jarayonida bolalar qobiliyati va malakasini rivojlantiriShga yordam beradi.
Masalan ikkinchi jahon uruShi mavzusida dars o‘tilayotganda o‘qituvchi bolalarga o‘Sha davr
BaholaSh
6
Sintez
5
Tahlil qiliSh
4
Qo‘llaSh
3
TuShuniSh
2
Olingan bilimni yodda saqlaSh
1

---

104
haritasini ko‘rsatiShi, harbiy qo‘Shiqlar kuylab beriShi, o‘Sha davr haqidagi kitob, jurnal va
hikoyalarni o‘qitiShi lozim. SHunda bolada bu mavzu haqida kompleks tasavvurlar hosil bo‘ladi.
37
SUGESTOPEDIA
Bugungi kunda AQSHda boShqa bir qator malakatlarda bo‘lgani kabi “sugestopedia” nomi
bilan tanilgan metodika keng rivoj topdi. Ta’limni intensifikatsiyalaSh va gipnoz bilan bog‘liq
bo‘lgan bu metod turlicha baholangan, tanqid ostiga ham olingan, olqiShlangan ham. Biroq uning
natijalari hayratlanarlidir. Suggestopedia asosida dars o‘tadigan pedagoglar maxsus tayyorgarlikdan
o‘tadi. Bunda ta’lim oluvchilarni yangi tilni tezkorlik bilan o‘rganiShlari uchun maksimal qulay
Sharoit yaratiladi. Har bir o‘quvchi o‘zining g‘ayrioddiy lingvistik qobiliyatlari borligiga
iShontiriladi, dars harakatda va o‘qinlar yordamida o‘tkaziladi, Shuningdek materialni qabul
qiliShni engillaShtiriSh maqsadida musiqiy ta’sir ko‘rsatiladi, doimiy raviShda multimedia
vositalaridan foydalaniladi vahokazo. Mazkur metod qo‘llanilganda tilni o‘rganiSh tezligi 40-50
barobar oShadi, chunki kuniga yod olinadigan so‘zlar va jumlalar soni odatiy metodikadagi
raqamlardan ancha ko‘p. (qayd etilgan rekord bir kunda mingga yaqin so‘z va ibora).