Мазмуны: тил ҳӘМ Әдебият

Көринисине
:
sparkling, sarcastic, old, young, piercing eyes, curly hair, hooked nose, 
bloodshot eyes, amazing, attractive, handsome, ugly, good looking, fascinating, magnetic, 
enchanting
; 
минезине
: 
headstrong, ashamed, jealous, lazy, smart, gentle, sensitive, emotional, self-
confident, sociable, modest, insane, tactful, imposter, punctual, unreliable, shy, flexible, 
ambitious, kind, mean, feely, honest, fair, friendly, fair, witty, responsible, nimble, happy
; 
сыртқыформасына
: 
tall, thin, big, beefy, small,overhead, stocky, obese, shubby. 
Қарақалпақтилинде:
Көринисине
:
сулыў, көккөз, қыйыққаслы, кирпигиоқ, шырайлы, дилбар, саҳибжамал, 
айжамал, гөззал;
сыртқы формасына
:
узын, семиз, арық, қыпша бел, денели
;
минезине
:
жумсақ, қатал, ақ көкирек, қайтпас, тик, қырсық, ериншек, ашыўшақ, ақ 
көкирек;
ҳалатына
: 
шадлы, қайғылы, қуўанышлы, тәшўишли, түскин; 
руўхый дүньясына
:
ақыллы, билимли, қызығыўшаң, гөззаллық сүйетуғын, мийнеткеш
ҳəм басқа да тəреплерине қарап сүўретленеди.
Шығарманың басланыўында қаҳарманның сүўретлеп берилиўи оқыўшыға оның 
унамлы ямаса унамсыз екенлигин көрсетеди. Өз гезегинде, оқыўшының қызығыўында да 
қаҳармандағы жақсы я жаман пазыйлетлер ҳəм олардың исенимли дəрежеде сүўретлеп 
берилиўи себепши болады.
Жəне де келбетликлер стильлик хызмети жағынан эпитет(epithet), теңеў(simile), 
метафора(metaphor) ҳəм антитеза(antithesis) сыяқлы көркемлеў қуралларының хызметин 
де атқарып келеди.
1.
Dear Nature is the kindest Mother
(Byron) . Metaphor. 
Еңмеҳрибананабул, -тəбият. 
2.
Green meadows, white snow, lofty mountain 
. Epithet. 
Жасылшəмензарлар, аққар, бəленттаўлар. 
3.
Youth is lovely, age is lonely
, 
Youth is fiery, age is frosty (Longfellow)
. Antithesis. 
Жаслық-мухаббат,ғаррылық-жалғызлық, 
Жаслықотлыболар, ғаррылықсуўық. 
4.
Maidens, likemoths, are ever caught by glare (Byron) 
. Simile. 
Бойыжеткенқызлартүңгигүбелеклердейкөзгетасланады. 
Ендиқарақалпақтилиндегимысаллармененкөрипшығамыз. 
1.
Шийрин, 
мазалыбалалықбизиңқаҳарманымызЗәриптиңдебасынанөтти
(А.Ә.) 
.Метафора. 
2.
Таңныңхабаршысындайөлпеңсамалести
. Эпитет. 
3.
Дүньядаадамнанкүшлирекямасаәззирек, 
адамнанбатырырақямасақорқағырақ, 
адамнанақыллырақямасанәпәмирек, 
түсиниўиқыйынқоспалы, 
өзгермелиқайсымақлуқатбар? (
Т.Қ.) . Антитеза. 
4.
Жемкөргенқырғыйдайжигитжутынып, 
Ашнәзеринтиктисуғыөткенше
(И.Ю.) Теңеў. 
Екитилдегиметафораберилгенмысаллардатəбиятанағамегзетиледи, 
балалықшийирин, мазалыкелбетликлериарқалысалыстырылады. Green, white, lofty, 

---

10 
өлпеңсөзлериарқалыберилгенэпитетлерболса, 
тийкарынан, 
гəпишиндеанықлаўыш 
(attribute) 
хызметиндекелгенлигинкөремиз. 
Отлы(fiery) 
ҳəмсуўық 
(frosty), 
күшлирекҳəмəззирек, 
батырырақҳəмқорқағырақ, 
ақыллырақҳəмңəпəмиреккелбетликлерибир-биринеқарама-
қарсықойылғанҳəмантитезахызметиндекелген. 
Теңеўушынаңлатылғанүлгилердебойыжеткенқызлар(maidens) түңгигүбелеклер(moths)ге, 
жигиттиңтигилгеннəзериболсажемгеумтылғанқырғыйғатеңеледи. Көриниптурғанындай, 
қарақалпақтилиндетеңеў 
-дай, 
-дей, 
-тай, 
-
тейкелбетликжасаўшыаффикслериарқалыжасалған, 
инглиc 
тилиндебултеңеўмəнисин 
«like» сөзиарқалыаңлатылған. 
Жуўмақластырыпайтқанда, көркемшығармалардакелбетликлердиңстилликхызмети, 
сондай-ақ, 
көркемобраздыашыпбериўдегиролиоғадаүлкенекенлигинжоқарыдағымысалларданкөриўи
мизгеболады.
Авторкөркемшығарманыдөрететурып, қаҳарманларды, соныңмененбирқатарда, 
орын, 
объект, 
орталық, 
ис-ҳəрекет, 
қубылыслардыдасүўретлепбереди. 
Бирақҳешбиржазыўшыямасашайыркелбетликлерденпайдаланбайтурыпшығармажазаалма
йды. 
Буныңмененкөркемобраздыашыпбериўушынтекғанакелбетликлерденпайдаланыладыдепт
үсиниўқəте. 
Келбетликтенбасқабарлықсөзшақабытеңтүрдеқатнасады. 
Дегенменен, 
келбетликлерсизкөркемобраздыңпортретинжетерлидəрежедесүўретлеўямасатəрийплеўқы
йын. Сонлықтандаоларкөркемобразжаратыўдаəҳмийетлирольойнайды.