Мазмуны: тил ҳӘМ Әдебият

Солиев Ҳ., Усмонова Ё.
Анъаналар ва урф одатларимизнинг соғломлаштирувчи ва 
тарбиявий аҳамияти........................................................................................................................ 
Солиев Ҳ
.Ёшлар билан Туризм машғулотларини ташкил этиш тадбирлари……………….. 
Қузибоев Э.Б.
Спортчиларни тарбиялаш педагогик муаммо сифатида................................... 
Зуфарав Т.У.
АНАЛИЗ МОРФОФУНКЦИОНАПЬНЫХ ПОКАЗАТЕЛЕЙ У 
СТУДЕНТОВ С АТОЛОГИЧЕСКИМИ ОТКЛОНЕНИЯМИ, ПРОЖИВАЮЩИХ В 
НЕБЛАГОПРИЯТНЫХ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ УСЛОВИЯХ………………………………….. 
Тухтахужаев 
Х.Б.
ФИЗИЧЕСКАЯ 
КУЛЬТУРА КАК 
ФАКТОР 
АДАПТАЦИИ 
ОБУЧАЮЩИХСЯ К ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМУ ПРОЦЕССУ………………………………… 
 
 
 
 
 

---

4 
 
ТИЛ ҲӘМ ӘДЕБИЯТ 
 
ҚАРАҚАЛПАҚ ТИЛИНДЕ ЖУП КЕЛБЕТЛИКЛЕРДИҢ
ЖАСАЛЫЎЫ 
 
Бекбергенов Қ. А.-
Өз РИА Қарақалпақстан бөлими 
Қарақалпақ гуманитар илимлер илим изертлеў институты 
Таянч сўзлар: 
қорақалпоқ тили, сифат, жуфт сифатлар, жуфт сифатларни ясовчи типлар, 
жуфт сифатларни ясовчи моделлар, унумли типлар, унумсиз типлар 
Ключевые слова:
каракалпакский язык, прилагательные, парные прилагательные, типы 
образования парных прилагательных, модели парных прилагательных, продуктивные типы, 
непродуктивные типы
 
Key words:
the karakalpak language, the adjective, paired adjectives, types of paired adjectives, 
models of paired adjectives, productive types, non-productive types. 
 
Жуп келбетликлер предметлердиң түр-түсин, формасын ҳəм т.б. белгилерин ҳəр 
тəреплеме күшейтип көрсетеди. Мəселен, рең, түр-түс: 
ақ-қара, қызыллы-жасыллы; 
дəм, 
маза: 
ашшы-душшы, шийрин-шекер; 
предметтиң формасын, көлемин ямаса жай-
жағдайын: 
жуўан-жиңишке, арық-семиз, аман-есен, аш-жалаңаш, майда-шүйде, узынлы-
қысқалы, уллы-киши, саў-саламат, аш-арық 
ҳəм т.б. 
Жуп келбетлик компонентлериниң мəнилери көпшилик жағдайда бири бирине 
антонимлик 
қатнаста 
болып 
келеди. 
Сонлықтанда 
оның 
улыўма 
мəниси 
улыўмаластырыўды, жыйнақлаўды, күшейтиўди билдириў менен бирге ажыратыў, 
айырыў мəнилеринде аңлатады. Мысалы: Ал кишкене жигит олардың гəпине қулағын 
салғаны болмаса, 
артық-кем 
сөз қоспады (К.Султанов). 
Уллы-киши 
жигитлерин жыйнады 
(А.Муўсаев). 
Ҳəзирги қарақалпақ тилинде жуп келбетликлер жасалыўы бойынша бирнеше 
типлерге бөлинеди: