Мазмуны: тил ҳӘМ Әдебият

Дорбозлик.
Арқон устидан турли машқлар қиладиган дарбозлар узоқ ўтмишда ҳам
маълум бўлган. У вақтларда энг эпчил муаллақачи дорбозлар олис мамлакатларга 
қилинган харбий юришларга қатнашиб, ўз санъатлари билан ўзбек ҳалқи шухратини 

---

131 
таратиб келганлар. Ўзбекларда эса дорбозлар одатда кўкламги қизил гул-“гули сурх” 
байрамларидан, диний рамозон хайитида ўз санъатларини намойиш қилар эдилар. Дор эса 
сайилгоҳларга қурилардилар.
Муаллақачи дорбозлар фақат ланган ёрдамида мувозанат машқларнигина бажариб 
қолмай, жуда баланд қилиб тортилган арқон устида ғоят мураккаб машқларини ҳам адо 
этардиларки, бунинг учун жуда катта жисмоний тайёргарлик ва аниқ харакат қилиш талаб
этиларди. Акробатиканинг бу тури Бухорода айниқса кенг ривожланган эди. Байрам 
томошобинларига жуда кўп томошабинлар, мазкур жисмоний машқларнинг мухлислари 
тўпланарди. Ўзбекистон терриориясида суворийлар жанги-саиш ўтказилиб турарди. 
Бундай жангларда найза билан қурорланган ва чарм ёки кигиз қалқон тутган суворийлар 
от чоптириб келатуриб, бир-бирини эгар устидан ағдариб туширишга ҳаракат қиларди. 
Бундай жанглар энг хатарли мусобақалардан бири бўлиб, кўпинча ўлим билан тугарди.
Арқон тортишув, ёғоч оёқда юриш, ағдариш қиз қувмоқ ва бошқалар сингари жуда 
кўп машқлар ва ўйинлар қадим замонлардан буён ўзбек ҳалқи орасида жуда севимли 
келган ва ҳозирда ҳам севимли ўйинлардан ҳисобланади. XX аср охири-XXI ўйин 
маданияти борасида ҳам икки йўналиш кўзга ташланмоқда. Биринчидан, миллий ўйинлар 
тикланмоқда, иккинчидан янги ўйинлар пайдо бўлмоқда.
Маданий меросимизнинг бир қисми бўлган, авлод-аждодларимизга асрлар 
мобайнида руҳ ва соғлиқ ато этиб келган халқ ўйинларини чуқур ўрганиш, жонлантириш 
миллий қиёфамизни сақлаш демакдир. Унутмайлик, халқ ўйинлари аждодларимизнинг 
минг йилликлар давомида тўплаган улкан тарихий-маданий бойлигидир. Уларни кўз 
қорачиғидек асраш, эъзозлаш ва улардан оқилона фойдаланиш муқаддас иш эканлигини 
унутмаслигимиз керак. Агар ана шундай қила олсак, ўзимизнинг ҳам, келажак 
аждодларимизнинг халқ тилида айтганда, «жону тани омон ва соғ бўлади!».