Mazmuni: Kirisiw

Tóginlerdi qóllaw natiyjeliligi
Nátiyjelililik bir qatar faktorlarǵa baylanıslı. Áwele, bul suw temperaturası. Kóplegen bakteriyalar hám Mikrodalgalar ushın optimal temperatura 25 dáreje Celsiy bolıp tabıladı. Bul temperaturada olar eń nátiyjeli tóginlerdi qóllasadı.
Taǵı bir faktor-kislorod konsentraciyası. Bunnan tısqarı, vodorod kórsetkishi nátiyjelililikke tásir etedi. Eń jaqsı 7 esaplanadı.
Suw bazasınıń jaǵdayı, onıń qattılıǵı hám ósiwi de isletiletuǵın tóginlerdiń natiyjeliligine tásir etedi. Tóginler ılay menen aktiv túrde sıpaladi hám olardıń eriwsheń formaların awdarma etedi. Qattı eriwsheń birikpelerden alınǵan bakteriyalar ańsatǵana eriydi. Biraq bul júdá aste process, sol sebepli mineral tóginler kelesi jıllarda nátiyjelerdi keltirip shıǵaradı.
Suw háwizlerin urıwlantırıw menen suw saqlaǵıshdıń tábiy jemisdorligi bir neshe ret, ásirese, polimulturada ko'payadi.
Házirgi waqıtta tóginler tiykarınan granulalar formasında islep shiǵarıladı. Olardı suwda erimeytuǵın suw saqlaǵıshqa kirgiziw úzil-kesil túrde qadaǵan etiledi. Eger siz tek suw maydanına granulalarni tarqatsańiz, olar tómeńe túsip, ilonlar menen baylanısadı hám fitoplanktońa kirey almaydı. Bunnan tısqarı, granulalar túsken orınlarda tómeńi organizmler o'ladi hám balıq bul noqatlarǵa bir múddet keliwden qoshadi. 1 kg azot yamasa fosfor tóginlerin eritiw ushın keminde 7 litr suw talap etiledi. Tek erigen formada olar suw bazasına kiritiliwi múmkin.
Kerekli muǵdarda tóginlerdi anıqlawdıń eki jolı bar. Birinshisi, gidroximiyalıq analiz nátiyjeleri hám biogen elementlerdiń kontsentratsiyasın optimallastırıwǵa baylanıslı. 2 mg/l — bul suw ósimligi rawajlanıwı ushın, birinshi náwbette, suwda erigen kislorod tiykarǵı jetkezip beretuǵın fitoplankton dep esaplanadı (P2 O5 tiykarında ) azot 2 mg/l hám fosfor eń jaqsı konsentraciyası — 0, 5 mg / l. 2 mg/l — nitrit, nitrat hám ammoniy, sonıń menen birge fosfatlar hám 2 mg/l hám fosfor ushın azot mazmunın alıp keliw ushın ámelge asırılıwı kerek arnawlı tóginler dozasini esaplaw — gidroximiyalıq analiz nátiyjelerine kóre azot ulıwma muǵdarın anıqlaw.
Mısal. P2 O5 — 0, 06 mg/l ga teń bolǵan ulıwma azot muǵdarı 1, 2 mg/l, fosfor bolsa 0, 06 mg / l ni quradı. ammiak selitrini hám ápiwayı granulalar superfosfat muǵdarın esaplań. Esaplaw tártibi. 2 ml suwda kerekli 1 mg konsentraciyasına shekem (2-1, 2) = 0, 8 M1 de 0, 8 ml yamasa 1 g ishinde 3 mg azotni kirgiziw kerek. Jalańash suw saqlaǵıshdıń ortasha normativ tereńligi 1, 5 m. Pa 1 ge suw qatlamı 10 000 m2 × 1, 5 m = 15 000 m3 boladı. Sol sebepli biz 0, 8 g m3 × 15 000 m3 = 12 000 g yamasa 12 kg azot jetisimiz kerek. Ammiakli selitra 35% azotni óz ishine aladı. Sonday etip, biziń dozimiz 12 kg boladı : 0, 35 = 34, 3 kg/ga azotli tóginler. Tap sonday, shama menen 18% P2 O5 óz ishine alǵan ápiwayı superfosfat muǵdarın esaplaw (0, 5—0, 06 ) × 15 000: 0, 18 = 36, 7 kg / ga. sonday etip, biz suw háwiziniń hár bir gektarına 34, 3 kg ammiak selitrini hám 36, 7 kg ápiwayı granulali superfosfatni kirgiziwimiz kerek.
Bul esaplaw usılı júdá ápiwayı hám logikalıq. Biraq, ol bir qatar saldamlı kemshılıqlerge iye., 2 mg/l azot hám 0, 5 mg/l fosforniń optimal kontsentratsiyası júdá shártli. Olar temperatura, pH, suwdiń ashıqlıǵı, fitoplanktonniń ayriqsha quramı hám basqa kóplegen faktorlarǵa baylanıslı.
Berilgen bahalar tek málim bir jaǵdaylarda etarlisha parıq jetisi múmkin bolǵan ortasha bahalar bar., suw bazalarında azot hám fosfor aylanıwı processleri júdá quramalı hám túrme-túr bolıp, fitoplanktonniń rawajlanıwı júdá kóp faktorlarǵa baylanıslı bolıp, hátte belgileńen usılda anıq esaplanǵan tógin dozalarini kirgiziw biz kutgan fitoplanktonniń tiykarǵı islep shıǵarıwdı kóbeytiw formasında juwap beriwine kepillik bermeydi. Sol sebepli, tóginlerdi tayarlawdan aldın, olar kutilgan tásirdi keltirip shıǵaradıma -joq ekenligine isenim payda jetis usınıs etiledi.
Bul biologiyalıq mútajlikke kóre suw bazaların tóginlew usılına erisiwge múmkinshılıq beredi. Bul júdá quramalı emes, lekin ol tóginlerdiń nátiyjesiz tutınıwın sezilerli dárejede azaytadı hám, eń áhmiyetlisi, nátiyjeni anıq shama etedi. Onıń mánisi sonnan ibarat, mikrobiologiyada keń qollanılatuǵın Petr ıdısında yamasa 100-200 ml kólem degi basqa ashıq shıyshelar suw bazasınan suw aladı hám biz kiritmoqshi bolǵan tógin eritpelerin qosadı. Onıń kontsentratsiyasın biletuǵın eritpe muǵdarı Petr ıdısında azot muǵdarı 1, 5; 2, 0; 2, 5 mg / l hám fosfor-0, 3; 0, 4; 0, 5 mg P2 O5 /l.
Tógin eritpelerin qóllawdan aldın, suwda erigen kisloroddıń kontsentratsiyası arnawlı ásbaplar — oksimetrler yamasa ximiyalıq usıl (Winkler usılı ) járdeminde olshenedi. Keyin shıyshelar nurga aralasadı. Bir shıyshe ishinde eritpe qosılmaydı. Kún aqırında, barlıq shıyshelarda suwda erigen kislorod konsentraciyası taǵı olshenedi. Tiykarǵı ónimdiń ma`nisin belgileytuǵın fotosintezniń intensivligi shıǵarılǵan kislorod muǵdarı menen belgilenedi. Eger biz tóginlerdi qosqan shıyshelarda kislorod muǵdarı 10% ten asıp ketken bolsa, ol jaǵdayda eritpe qosılmaǵan jayǵa salıstırǵanda tóginlerge mútajlik bar ekenligine ıseniwedi. Suw saqlaǵısh urıwlantirilishi kerek hám tóginler degi fitoplanktonniń biologiyalıq mútajliklerin anıqlaw boyınsha tájiriybelerimizde eń úlken tásir kórsetetuǵın dozani kirgiziw kerek. Tógin eritpeleri ornına, sap natriy fosfat duzları (Na2 NRO4) hám ammoniy xlorid (NH4 C1) dıń aldınan tayarlanǵan eritpelerinen paydalanıwıńız múmkin.
Bul usıldıń abzallıǵı fitoplanktonniń málim muǵdarda tóginlerdi kirgiziw ushın anıq juwap beriwin biliw bolıp tabıladı, bul tek olarǵa kerek bolǵanda ámelge asıriladı. Bunnan tısqarı, biogen elementlerdiń konsentraciyasın tek 2 mg/l azot hám 0, 5 mg/l fosforga etkazish menen emes, bálki olardı kishi yamasa úlken bahalarǵa etkazish menen tóginlerge bolǵan mútajlikti anıqlaw múmkin. Bunnan tısqarı, azot hám fosforniń bólek hám birgelikte málim kontsentratsiyalarına bolǵan mútajlikti anıqlaw múmkin. Mısal ushın, fitoplankton fosfor konsentraciyasın 0, 5 hám azotga 2 mg/l ga etkazish menen bólek fosforli hám azotli tóginlerdi kirgiziwge juwap bere almaydı. biraq usı waqıtta, mısalı, 1, 5 mg/l hám fosforga 0, 3 mg/l ga shekem azot muǵdarın bir waqtıniń ózinde etkazish menen tiykarǵı ónimlerdi sezilerli dárejede asıradı.
Bul usıldıń taǵı bir abzallıǵı sonda, ol tekǵana azot hám fosforga bolǵan mútajlikti, bálki temir, marganets, sink, kobalt, molibden, mıs, silikon hám basqa phytoplanktonniń normal ósiwi ushın zárúr bolǵan basqa elementlerdi de anıqlaw ushın isletiliwi múmkin. Tóginlerge biologiyalıq mútajlikti anıqlaw usılı tekǵana tuwrıdan-tuwrı, bálki tóginlerdi kirgiziw hám fitoplanktonniń rawajlanıwı ortasındaǵı munasábetlerdi de ornatıw imkaniyatın beredi.
Tiykarınan, bul tógin usılı óz-ózin azıqlantırıw usılınıń ekologiyalıq ekvivalenti bolıp tabıladı. Tek balıqlarni avtomatikalıq azıqlantirishda, tutınıw etilgen azıq muǵdarı hám balıqniń azıq — awqat mútajlikleri hám tógin menen-mineral tóginler muǵdarı hám olarda fitoplanktonniń mútajlikleri ortasında tuwrıdan-tuwrı hám teris baylanıs ornatıladı. Tariyp berińan usıl júdá ápiwayı. Eger kerekli konsentraciyalı duzlardıń eritpelerin aldınan tayarlasańiz, tájiriybe 20 -den 20 -ga sklyanok muǵdarı menen 20 -30 minutadan aspawı kerek.
Arnawlı bir tájiriybege erisilgende, suwda erigen kisloroddıń kontsentratsiyasın ólshew kerek boladı. Tiykarınan, tiykarǵı ónimler, yaǵnıy fitoplankton biomassasiniń ósiwi basqa túrdegi biologiyalıq ónimlerden (mısalı, balıq sıyaqlı haywanlardıń massa óniminen) parıq etedi, sebebi ol fitoplanktonniń túp massasınan bir neshe ret ko'p bolıp tabıladı. Sol sebepli, eger bir yamasa bir neshe biogen elementlerdiń kontsentratsiyası bir kletkalı yosunlarniń mútajliklerine juwap bersa, olardıń jedel rawajlanıwı gúzetiledi. Kúnniń aqırına kelip, shıyshediń qayda jasıl rańga aylanǵanın hám biogen elementlerdiń optimal kombinatsiyasın hám olardıń konsentraciyasın tańlaw ushın " kóz menen" anıqlaw múmkin. Qanday etip tez-tez urıwlantirilishi kerek.
Sonday etip, biz suw bazaların tóginlewdiń eń jetilisken usılı biologiyalıq mútajlikke kóre ekenligin bilip aldıq. Biz tez-tez onı anıqlaw kerek? Ideal - hár kúni, ásirese, suwda fosfor birikpeleriniń joqarı háreketleniwi esapqa alınadı. Eger bul júdá zerikarli kórinetuǵın bolsa, ol jaǵdayda siz mawasaǵa keliwińiz múmkin. Biz jazda fitoplanktonniń dominant formalarınıń ózgeriwi ortasha 1 ret 5-7 kún ishinde júz bolıwın bilamiz. Sol sebepli tóginlerge biologiyalıq mútajlik háptede bir ret shama menen 1 tárepinen anıqlanıwı múmkin. Ol anıqlanǵanda tezlik penen tógin qılıw kerek. Sonnan kelip shıǵadıki, eger biz hár hápte fitoplanktonniń málim muǵdarda tóginlerge bolǵan zárúriyatın anıqlasaq, suw háwizlerin hár hápte urıwlantıramız.