Mazmuni kirisiw Tas kánlerin ashıq ususlda qazib alıw

1.2. Tyubegatan konini jer astı usılında qazib alıw
Ózbekstan Respublikası maydanında jaylasqan Tyubegatan konining bólegi arqa-batıs daǵı Tyubegatan áyyemgilinalining qıya qaptal qanatına to'girlangan. Barlıq jınıslardıń hám sanaat silvinit qatlamınıń jaylanıwı derlik monoklinal bolıp, ol arqası batısqa 10 -15^o múyesh astında og'gan. Bul jınıslar awmasınıń ózi konning baslanǵısh ishlov uchastkasında da xarakterli bolıp tabıladı: Nijniy ӀӀ qatlamınıń ulıwma iyiw múyeshi 13-14°ni quraydı.
Ka`nning eń tiykarǵı paydalı qazilmasi silvinit rudası (silvinit) esaplanadı. Silvinit - bimineral xlorid taw jinsi bolıp, ol tiykarınan galit (NaCl) hám silvin (KCl) den dúzilgen. Silvin paydalı mineral esaplanadı. Silvinit jinsining úshinshi zárúrli komponentasi bolıp suwda erimeytuǵın qaldıq (H. O.) esaplanadı. Silvin ádetde konda aqshıl qızǵılt reń, g'ishsimon-qızıl, kamdan kem krem hám sutsimon-aq reńlerde boladı. Silvin derlik pútkilley qaytakristallangan. Kamdan kem ekilemshi silvinni tolasimon kórinislerde kóriw múmkin.
Galit- ádetde jaqtı -kúlreń hám aqshıl qızǵılt reń reńniń túrli jaqtılıǵıdaǵı reńde boladı. Kem qallarda ashıq, sutsimon-aq hám odan da kem qallarda hawarang hám kók reńde ushraydı. Bólek forması júdá hár qıylı bolıp tabıladı- idiomorf (kubik) den tartıp tap ksenomorfgacha bolıp, júdá g'a bolıp tabıladı budur, tegis emes konturlı boladı. Geyde tolasimon galitni ushıratıw múmkin.
Páta sharayatınıń analizi. Paneldi ashıw, tayarlaw hám qazib oli jumısları ushın kese kesim maydanı S=15, 6 m2 bolǵan 6 Ural-20 R qazıw kombaynı, 1 kese kesim maydanı S = 10 m2 bolǵan Ural-10 A kombaynı, BP-14 v bunkerli-jukleytuǵın hám 5 vS-15 M markası daǵı ózi yurar vagonlar qollanıladı.
Hár bir Ural-20 R kombaynınıń jılık jumıs quwatı 350 mıń tonna. Qurılıs jumısları tawsılǵanınan keyin rudnikning joybar daǵı quwatı 2100 mıń tonnanı quraydı. Rudnikning jumıs tártibi jılına 330 jumıs kúni, 3 smenada 8 saattan ibarat.
2014 jılǵa shekem taw-kán kompleksiniń Selvinit rudasini qazib alıw jıllıq joybarlıq quwatı 700 mıń tonnanı tashkil eter edi. SHu jol menen esaplaw jumısları nátiyjesi rudnikning xızmet múddeti 200 jıldı tashkil etar edi. Házirgi kunga kelip 1080 000 t ga etdi. Bul kórsetkish 2017 jılǵa barıp 2100 000 t ruda qazib alıw názerde tutılǵan.
Qatlamlardı qıya stvollar menen ashıwda er júzinden qatlam og'ash baǵdarı boyınsha birinshi jıyektiń tómengi shegarasıǵa shekem, shama menen páta maydanınıń ortasından ush qıya stvol ótkeriledi, olardan birewi bas, qalǵan ekewi járdemshi stvollar esaplanadı (2-súwret).


2-súwret. Qıya stvoldıń kese kesimi hám jaylasıw jaǵdayı Stvol awızınıń kórinisi

Páta maydanı ólshemleri asıp barǵan sayın ótkeriletuǵın qıya stvollar sanı da kóbeyip baradı. Kóp sanlı qıya stvollarni ótkeriw pátani samallatıw sxemasınıń nátiyjeli bolıwın támiyinlew menen baylanıslı. Qatlamlar dástesin qazıwda járdemshi ochuvchi jer astınan qazılǵan tar jol retinde kóbinese kapital yamasa qabat kvershlaglaridan paydalanıladı.