Мазкур ўқув-услубий мажмуа Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 019 йил октябрда тасдиқланган ўқув режа ва дастур

2. Олий таълим муассасалари аккредитацияси ва рейтингини 
аниқлаш 
Таълим муассасаларини 
аккредитациялаш 
– таълим муассасасини 
баҳолаш ва тан олиш бўйича тадбирлар тизими, шунингдек, улар тавсия 
қилган тайёрлов дастурларининг мазмунини, тўлақонлигича, ўқитиш 
даражаси ва унинг сифатини тан олиш демакдир.
Хорижий тадқиқотчилар Бреннам, Вильям, Харрис, МакНамара 
томонидан олий таълим муассасаларида сўровномалар олиб бориш 
натижаларида улар қуйидаги хулосаларга келишган: 
таълим жараёнини 
баҳолаш бу жамоавий ва кўпомилли жараён бўлиб, мақсади фақатгина унинг 
қанақалигини баҳолаш эмас, балки стандарт тизимларга риоя қилинишини 
назорат этиш, ўзгаришлар ва янгиликларни кузатиб бориш; баҳолаш 
жараёни аниқ институтлар ва таълим муассасалари ишига тааллуқли бўлган 
реал ҳодисалар ва далилларга асосланган ҳолда аниқ-равшан бўлиши лозим
.
16
П.Джекобсон, таълим жараёни сифатини кўриб чиқиш жараёнида бир 
нечта йўналишларни ажратиб кўрсатади: 
абитуриентлар сифати; таълим 
жараёни сифати; имтиҳонлар сифати; таълимни молиялаштириш сифати 
ва даражаси. Шунингдек, у сифатни аниқлашга бўлган турли ёндашувлар 
аввало, истеъмолчиларни қондириш сифатидаги ғояларга асосланганлигини 
таъкидлайди. Фойдаланиш учун лойиқлилиги ёки юқори даражадалиги. 
Сифат тушунчасини аниқлаш шунингдек, нима ва ким баҳоланиши, қандай 
мезонлар ёки индикаторлар ажратилиши, истиқболда нималар эътиборга 
олинаётганлигига, қандай мақсаддалигига боғлиқ
.
17
Таълим муассасалари, шу жумладан, ўқитувчи ходимлар ташқи 
аттестацияси ва ўз-ўзини аттестациялаш деярли барча ривожланган 
мамлакатларда ўтказилади. Ҳар икки тур аттестация ўз афзаллик ва камчилик 
томонларига эга бўлган ҳолда бир-бирини тўлдиради ва таълим муассасаси 
ҳақида тўлиқ тасаввур беради.
Ташқи аттестация давлат таълим стандартларини жорий этишда таълим 
муассасаларини холис текшириш кафолатини беради. У ўқув-тарбия жараёни 
15
El-Khawas E. Accreditations role in quality assurance in United States// Higher Education Management, 
November 1998. Vol.10No.3.p.43-56.
16
Gordon G. Approaches to effective internal processes to quality management:an initial analysis//Tertiary 
Education and Management/Vol.4No.4/ 1998/h/295-301.
17
Jacobsson P. A plea for more consistent definition of quality in education and research//Quality and 
communication for improvement: proceedings 12 th European AIR Forum, University Claude Bernard Ecole 
normale Supyriere Lyon, france, September 9-12, 1990, Enschede: EAIR, a European Higher Education 
Society; Utrecht: Lemma. P.59-84.

---

72 
буткул муаммоларини очишга ва унда яхши томонга ўзгариш ясаш кенг 
истиқболини таъминлашга хизмат қилади.
Ўз-ўзини аттестациялашда таълим муассасасидаги иш маромини
бузишга ҳожат йўқ. Ўз-ўзини аттестациялаш асосий эътиборни ўқитувчилар 
малакасига қаратади ва уларга ташқи аттестациядан фарқли ўлароқ, камроқ 
руҳий таъсир ўтказади. Шу билан бирга, ўз-ўзини аттестациялаш озми кўпми 
мунтазам жараён ҳисобланади ва таълим муассасасининг ҳар қандай фаолият 
турига таалуқли бўлиши мумкин. Лекин ўз-ўзини аттестациялаш таълим 
муассасасини ва унинг ўқитувчилари фаолиятининг объектив баҳоланишини 
кафолатламайди.