Mazkur o’quv-uslubiy majmua orqali talabalar o‘zini-o‘zi mustaqil nazorat qilishi va bilimlarini joriy nazoratdan o‘tkazishda foydalanilishlari mumkin

Turli debitor va kreditorlar bilan olib boriladigan hisob - kitoblar har bir debitor va kreditor qarzlar bo‘yicha alohida aktiv yoki passiv schyotlarda hisobga olinadi:
a) YAngi schyotlar rejasining 4 - «Olinadigan schyotlar – joriy qismi» bo‘limi (4000 – 4900 schyotlar) da mahsulot sotish va boshqa muomalalar natijasida vujudga keladigan debitorlar hisobga olinadi.
b) YAngi schyotlar rejasining 5 – «Joriy majburiyatlar» bo‘limi (6000 – 6900 schyotlar) da mol sotib olish va boshqa muomalalar natijasida vujudga keladigan kreditorlar hisobga olinadi.
Misol uchun safar xarajatlari bo‘yicha hisobdor shaxslar bilan bo‘ladigan hisob - kitoblarni olaylik. Xizmat safari uchun xo‘jalik xodimlaridan biriga naqd pul berilsa, 4220 «Xizmat safarlari uchun berilgan bo‘naklar» aktiv schyoti debetlanib 5010 «Milliy valyutadagi pul mablag‘lari» schyoti kreditlanadi. Hisobdor shaxslar oldindan olingan bo‘nak summasidan ortiqcha xarajat qilgan bo‘lsa, hujjatlar bilan rasmiylashtirilgan ortiqcha qilingan xarajatlar summasiga 4220 - schyoti kreditlanmaydi, chunki u aktiv schyot, balki 6970 – «Hisobdor shaxslardan qarz» passiv schyoti kreditlanadi. Ortiqcha qilingan safar xarajatlari summasi kassadan to‘langanda 6970 schyoti debetlanib 5010 schyoti kreditlanadi. Mahsulot sotish schyoti (eski 46 - «Mahsulot sotish» aktiv - passiv schyoti) ham shunday. Eski schyotlar rejasi bo‘yicha mahsulot sotishdan tushgan tushum 46-schyoti kreditida, sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi shu schyotning debetida hisobga olingan bo‘lsa, yangi schyotlar rejasi bo‘yicha mahsulot sotishdan tushgan tushum 9010 «Mahsulot sotishdan olingan daromadlar» passiv schyotlarga mansub bo‘lgan schyotning kreditida hisobga olinsa, sotilgan mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi 9110 «Sotilgan mahsulot tannarxi» aktiv schyotlarga mansub bo‘lgan schyotning debetida hisobga olinadi.
Schyotlar korrespondensiyasi faqat tizimli hisob mohiyatini ochib beradigan narsa. Ko‘plab schyotlar balansli schyotlar bo‘lib ular tizimlidir. Balansli schyotlar korrespondensiyalanadi. Lekin balansdan tashqari deb nomlanadigan tizimsiz, korres-pondensiyalanmaydigan schyotlar ham mavjud. Balansdan tashqari schyotlar bo‘yicha yozuvlar ikkinchi korrespondensiyalanadigan schyotlarsiz amalga oshiriladi.