|
1.2.TARQATMA MATERIAL
TOVAR-MODDIY ZAXIRALAR HISOBI
Misol «Bobur»
|
kompaniyasida yil davomida quyidagi materiallar sotib olindi:
|
Sotib olish sanasi
|
Miqdori
|
Bir birlik materialning qiymati, sum
|
Jami qiymat, mt
sum
|
10 mart
|
1000
|
600
|
600
|
28 may
|
1700
|
800
|
1360
|
9 noyabr
|
1500
|
900
|
1350
|
Jami
|
4200
|
|
3310
|
Yil davomida 2800 sumlik material sarflandi va omborda 1400 sumlik material qoldi. FIFO usuli bo‘yicha materiallarni baholaymiz:
|
Materiallar sarfi
|
Miqdori
|
Bir birlik materialning qiymati, sum
|
Jami qiymat, min sum
|
1 -partiya
|
1000
|
600
|
600
|
2-partiya
|
1700
|
800
|
1360
|
3-partiya
|
100
|
900
|
900
|
Jami sarflandi
|
2800
|
|
2860
|
Ombordagi qoldiq
|
1400
|
900
|
1260
|
AVEKO usuli bo‘yicha materiallarni baholaymiz:
|
Materiallar sarfi
|
|
Miqdori
|
|
Bir birlik materialning qiymati, sum
|
Jami
|
qiymat, mint sum
|
1 -partiya
|
|
1000
|
|
600
|
|
600
|
2-partiya
|
|
1700
|
|
800
|
|
1360
|
3-partiya
|
|
100
|
|
900
|
|
900
|
Jami sarflandi
|
|
2800
|
|
788.8
|
|
2207
|
Ombordagi qoldik
|
|
1400
|
|
788.8
|
|
1103
|
Buxgalteriya hisobida materiallarning hisobini yuritishda quyidagi hisobvaraqlardan foydalanish mumkin:
1010-«Xom-ashyo va materiallar»
1020-«Sotib olinadigan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi kismlar» 1030-«yokilgi»
1040-«Ehtiyot kismlar»
1050-«Qurilish mollari»
1060-«Idish va idish materiallari»
1070-«Boshqa tomonga kayta ishlash uchun berilgan materiallar» 1080-«Inventar va xo‘jalik anjomlari»1
1090-«Boshqa materiallar».
Ushbu hisobvaraqlarning debetida ishlab chiqarish zahiralarining ko‘payishi, kredi tida esa ularning ishlab chiqarish va boshqa maksadlar uchun sarflanishi aks ettiriladi. Yukorida sanab utilgan hisobvaraqlar aktiv hisoblanib, ularning debetidagi qoldi hisobot davri boshidagi materiallar qoldigini aks ettiradi.
Mol etkazib beruvchilar schyotlari va ombor kirim orderlari asosida omborga materiallarning qabul qilinishiga quyidagicha buxgalteriya provodkasi beriladi:
D-t 1010-«Xom-ashyo va materiallar»
K-t 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar».
Qabul qilish vaqtida materiallarning kamomadi yoki etishmasligi aniqlansa, u holda materialning sotib olinish bahosiga quyidagicha provodka beriladi:
D-t 4860-«Da’volar bo‘yicha olinadigan schyotlar»
K-t 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar».
Agarda korxonaga keltirilgan materiallar Mol yetkazib beruvchilar hujjatlarid ko‘rsatilganidan ortik bo‘lsa, u holda ko‘p chiqkan material qiymatiga tegishli materia, schyotlari debetlanib, 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar hisobvarag‘i kreditlanadi. Sotib olingan materiallar bo‘yicha Mol yetkazib beruvchilar schyotining tulanishig ko‘idagicha provodka beriladi:
D-t 6010-«Mol yetkazib beruvchilar va pudratchilarga to‘lanadigan schyotlar».
K-t 5110-«hisob-kytob schyoti».
Korxonaning o‘zida tayyorlangan va omborga qabul qilingan materiallarning haqiki tannarxiga quyidagicha buxgalteriya provodkasi beriladi:
D-t 1010-«Xom-ashyo va materiallar»
K-t 2310-«Yordamchi ishlab chiqarish».
Quyidagi jadvalda «A» korxona bo‘yicha transport-tayyorlov harajatlari summasini hisoblab topish misoli keltirilgan:
Ko‘rsatkichlar
|
Materiallarni baholash
|
Shartnoma bahoda
|
Hakiqiy tannarxda
|
Oy boshiga qoldik
|
10000
|
15000
|
Oy davomidagi kirim
|
50000
|
60000
|
Jami tushum (1+2)
|
60000
|
75000
|
Transport-tayyorlov harajatlari: I summada:
foizda:
|
15000
25
|
75000-60000 (15000*100)/60000
|
Hisobot oyida sarflandi
|
40000
|
45000
|
Oy oxiriga qoldik
|
20000
|
30000
|
Ombordan ishlab chiqarishga materiallar sarflanganida quyidagicha buxgalteriya
provodkasi beriladi:
D-t Ishlab chiqarish harajatlari (2010, 2310, 2510 va xokazo)
K-t 1010-«Xom-ashyo va materiallar».
Hisob-kitobning jurnal-order shaklidagi korxonalarda ishlab chiqarip sarflangan materiallarning ulgurji bahosi, shartnoma yoki reja tannarxi bush jurnal-order, boshqa maksadlar uchun sarflangan materiallar esa 10/1-jurnal yoziladi. Moddiy boyliklardan to‘g‘ri foydalanish maqsadida har bir korxona bulmagan materiallarning bor-yukligini tekshirib ko‘rishi lozim. Agarda kor keraksiz yoki ortiqcha material borligi aniqlansa, uni boshqa korxonaga sotishi mumkin.
Masalan, korxonada haqikiy qiymati 20000 sumlik ortiqcha material 1 aniqlandi va korxona uni 30000 sumga boshqa korxonaga sotdi. Ushbu muomalalarga x) Quyidagicha provodka beriladi:
♦ materialning haqikiy qiymati hisobdan chiqarildi.
D-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 20000 sum
K-t 1010-«Xom-ashyo va materiallar» - 20000 sum.
♦ materialning sotish qiymati aks ettirildi:
D-t 4890-«Boshqa shaxslarning qarzlari-joriy kismi» - 30000 sum
K-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 30000 sum. KDS Hisoblandi 4000 sum;
D-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi»-4000
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzlar» - 4000 sum.
♦ ortiqcha materillarni sotishdan foyda olindi (30000-20000-4000)=6000 sum;
D-t 9220-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishi» - 6000 sum
K-t 9320-«Boshqa aktivlarning realizatsiyasi va boshqacha chiqib ketishidan olingan fs
6000 sum.
Masalan, «Bobur» xissadorlik jamiyatida hisobot yilida 24000 sumlik kamomadi aniqlandi va u aybdor shaxs topilmaganligi sababli davr harajatiga o‘tkazildi. Ushbu muomalalarga hisobda quyidagicha provodka beriladi:
♦ Inventarizatsiya natijasida kamomad aniqlandi:
D-t 5910-«Kamomadlar va qimmatliklarni shikastlashdan talofatlar» - 24000 sum
K-t 1010-«Xom-ashyo va materiallar» - 24000 sum.
♦ Kamomad summasi davr harajatlariga o‘tkazildi:
D-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar» - 24000 sum
K-t 5910-«Kamomadlar va qimmatliklarni shikastlashdan talofatlar» - 24000 sum.
Korxona aybdor shaxslardan kamomadni xdkikiy narxda emas, balki xozirgn . bozor narxlarida undirish xuquqiga ega. Masalan, korxona omborida 5000 so‘mlik kamomad aniqlandi va 8000 sum qiymatda aybdor shaxsdan undirib olingan muomalalarga hisobda quyidagicha provodka beriladi:
♦ Inventarizatsiya natijasida kamomad aniqlandi;
D-t 5910-«Kamomadlar va qimmatliklarni shikastlashdan talofatlar» - 5000 sum
K-t 1010-«Xom-ashyo va materiallar» - 5000 sum.
♦ Moddiy javobgar shaxsdan ushlab qolinadigan summa;
D-t 4730-«Xodimlarning moddiy zararni koplash bo‘yicha qarzlari» - 8000 sum. K-t 5910-«Kamomadlar va qimmatliklarni shikastlashdan talofatlar» - 8000 sum
♦ Moddiy boyliklarni undirishdan daromad aniqlandi-(8000-5000)=3000 sum;
D-t 5910-«Kamomadlar va qimmatliklarni shikastlashdan talofatlar» - 3000 sum
K-t 9390-«Boshqa operatsion daromadlar» - 3000 sum.
Do'stlaringiz bilan baham: |
