Mazkur ishchi o‘quv dasturi Bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti Kengashining 2020 yil " " dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan.

Dorivor o’simlik turlari bo’yicha fenologik kuzatishlarni olib borish tartibi
1.Urug’idan tabobatda foydalaniladigan dorivor o’simliklar (arpabodyon, sano, zira va h.) uchun.

№

Nav nomi

Ekilgan urug’ miqdori

Ekilgan vaqti

Ko’karib chiqish vaqti

Ekish oldidan lab. unuvchanligi

1000 dona urug’ vazni

1m^2 joyda ko’karib chiqishi

Urug’ni dalada unuvchanligi

Shonalash muddati

Gul tipi

Gullash muddati

Urug’ pishish muddati

O’simlik bo’yi

Kasallikka chidamlilik

Qurg’oqchilikka chidamliligi

Hosildorligi

O’simlikni umumiy baxolash

Takrorlash uchun savollar:

1. Urug’idan dorivor sifatida foydalaniladigan o’simliklarning fenologik kuzatishda qanday ko’rsatgichlar hisobga olinadi?
2. Gulidan dorivor sifatida foydalaniladigan o’simliklarning fenologik kuzatishda qanday ko’rsatgichlar hisobga olinadi?
3. Ildiz mevasidan dorivor sifatida foydalaniladigan o’simliklarning fenologik kuzatishda qanday ko’rsatgichlar hisobga olinadi?


Topshiriq. Bo’znoch dorivor o’simligi fenologik kuzatishlarida hisobga oladigan ko’rsatgichlarni keltiring.


16 - MAVZU: URUG’LARNI TRANSPARTIROVKA QILISH USULLARI


1. Ishning maqsadi: Dorivor o’simliklarni ekish uchun urug’ sarfini hisoblash va hisoblash usullari o’rganishdan iborat.
Respublikada sug’oriladigan yer sharoitida dorivor o’simliklarni ekish me’yorini gektariga o’rtacha 4,5–5,5 mln dona unuvchan urug’ (200–250 kg) hisobida belgilanishi maqsadga muvofiq. Navlarni biologik xususiyati va tuproq sharoitiga qaragan holda ayrim navlar bo’yicha 4,0–6,0 mln dona unuvchan urug’ ekilishi mumkin.
Urug’ ekish chuqurligi urug’larni bir tekis unib chiqishiga va bug’doy tuplanish bo’g’inini joylanish chuqurligiga ta’sir ko’rsatadi.
Tuproqni mexanik tarkibini hisobga olgan holda g’o’za qator oralariga 2-3–4 sm, ochiq maydonlarga 4–5 sm chuqurlikda urug’ ekilishi kerak. Yengil tuproqlarda esa 5–6 sm chuqurlikka ekish tavsiya qilinadi.
Dorivor o’simliklarni oziqlantirishda mineral o’g’itlar (azot, fosfor, kaliy) to’g’ri nisbatlarda qo’llanilganda dorivor o’simliklardan yuqori va sifatli hosil olish mumkin.
Har bir o’simlik bo’yicha ekiladigan maydon, ekish me’yori, bir gektardan va yalpi maydondan olinadigan urug’ miqdori s/ga, tozalangan konditsion urug’lik miqdori s/ga aniqlanadi.
Barcha ekin maydonlarini parvarinsh qilayotgan yuqori sifatli nav urug’lari bilan har yili to’liq ta’minlab turish uchun amaldagi urug’chilik sistemasiga muvofiq urug’chilik bo’yicha davlat joriy rejalar tuziladi. Shuningdek elita va birinchi reproduktsiya urug’larini yetishtirish bo’yicha buyurtma rejasi tuzish va ekin maydonlarini kengaytirish, istiqbolli urug’ va ehtiyot jamg’armalarni barpo etishni hisobga olgan holda tuman, viloyat yoki respublika bo’yicha navdor ekinlar ekilishi lozim bo’lgan barcha maydonlarni ekin turlari bo’yicha aniqlashdan boshlanadi. Ekinlar bo’yicha ekin maydonlari hakidagi bu malumotlarga muvofiq navlar va reproduktsiyalar bo’yicha ekin maydonlari, shuningdek navdor urug’lar yetishtirish hajmi hisoblab chiqiladi. Urug’lik ekinlar maydonini hisoblash va urug’ yetishtirsh bo’yicha buyurtma relsani tuzish uchun reja tuzilayotgan mintaqa bo’yicha qo’yidagi ma’lumotlarg’a ega bo’lish lozim:

• 
  Har bir ekin bo’yicha ekiladigan maydonlar.
  
• 
  Navlarni rayonlashtirish va har bir navning solishtirma salmog’i.
  
• 
  Nav yang’ilash tartibi.
  
• 
  Har bir ekin nav reproduktsiya bo’yicha ekish normasi s/ga.
  
• 
  Yalpi hosil sara urug’ chiqishi.
  
• 
  Ehtiyot jamg’armalarining hajmi umumiy miqdoridan foiz hisobida.
  

Bu ma’lumotlar asoslanib quyidagilar hisoblanadi.
a) ekinlar turi va navlari bo’yicha umumiy maydonlar va ixtisoslashtirilgan urug’chilik xo’jaliklari, shirkat urug’chilik xo’jaligiiing brigadalari va bo’limlarining maydonlari.
b) umumiy maydonlar, ixtnsoslashtirilgan urug’chilik xo’jaliklai, brigada va bo’limlarning ekin maydonlari uchun talab qilinadigan urug’lar hajmi.
v) reproduktsiyalar bo’yicha navdor urug’lar yetishtirish va ehtiyot jamg’arma xajmi.
Shu ma’lumotlar asosida qishloq xo’jalik tajriba stantsiyalariga, ilmiy tadqiqot muasassalariga, o’quv tajriba xo’jaliklarga elita va birinchi reproduktsiya urug’larini yetishtirish bo’yicha buyurtma reja beriladi.
2. Ishni bajarish tartibi. Har bir talaba o’z viloyati uchun urug’
etishtirish va urug’ yangilash bo’yicha 'malumotlardan foydalannsh mumkin.
Venn Diagrammasi metodi

M etodning maqsadi: Bu metod grafik tasvir orqali o’qitishni tashkil etish shakli bo’lib, u ikkita o’zaro kesishgan aylana tasviri orqali ifodalanadi. Mazkur metod turli tushunchalar, asoslar, tasavurlarning analiz va sintezini ikki aspekt orqali ko’rib chiqish, ularning umumiy va farqlovchi jihatlarini aniqlash, taqqoslash imkonini beradi.