Maysur sultonligi tarixi ( 1610-1947) Mundarija Kirish I. Bob. Maysur sultoligi haqidagi dastlabki ma’lumotlar

Maysur sultonligi tarixi ( 1610-1947)
Mundarija
Kirish
I. BOB. Maysur sultoligi haqidagi dastlabki ma’lumotlar(davlatning tashkil topishi joylashuvi hududi).
1.1. Davlatning tashkil topishi ilk nomlanishi
1.2. Avtonomiya: oldinga siljishlar va o’zgarishlar
1.3. Boshqaruv tizimi
II. BOB. Maysur sultonligining gullab yashnashi
2.1. Haydar Ali va Tipu Sulton davrida Maysur sultonligi
2.2. Angliya-Maysur urushlari
2.3. Maysur sultonligi madaniayti
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Mavzuning dolzarbligi: Hindiston janubi-g’arbiy qismida, uning poytaxti Bengalur (Bengalore). Keng Karnataka shtatining (Maysur, Mahisur, Maysur) aholisi 2004 yil boshidagi hisob-kitoblarga ko’ra 56 million kishini tashkil etadi. Dehqonchilik uchun nihoyatda qulay boʻlgan keng tekisliklar koʻrinishidagi yerlarida yetishtiriladigan asosiy mahsulotlar kofe, paxta, shakarqamish va sholi hisoblanadi. Bundan tashqari, yer osti boyliklari bilan diqqatni tortadigan mintaqa Hindistonning eng muhim oltin va xrom konlariga ega. Viloyatda temir-poʻlat ishlab chiqarish va unga bogʻliq mashinasozlik, ipakchilik, toʻqimachilik, un, neft va kimyo sanoati juda rivojlangan. Aholining asosiy qismini dravidiy, asosan hindu, kanari, hindustani, tamil va telegu tillarida so’zlashuvchi, buddizm, jaynizm va islomga (odatda sunniy) mansub xalqlar tashkil etadi. Shtatning janubiy chegarasi va xuddi shu nomdagi ma'muriy birlikning joylashgan joyi yaqinida joylashgan Meysur shahri Karnatakada Bengalurdan keyin ikkinchi yirik shahardir (2004 yil boshidagi hisob-kitoblarga ko’ra, aholisi 785 000 kishi). Shaharda nafis ipak kashtachilik, fil suyagi yoki yogʻochdan oʻyib ishlangan suvenirlar tayyorlash keng yoʻlga qoʻyilgan. Shuningdek, bu yerda paxta, ipak, sholik va yogʻ zavodlari bor; Koʻnchilik, kimyo va metallurgiya sanoati ham rivojlangan.
Kurs ishining obekti: Musulmonlarning Maysur XIVga qiziqishi. asrning birinchi yarmidan boshlanadi. Dehli sultoni Aloeddin Xalojining qo’mondonlaridan biri Melik Kafur 710 (1310—11) yili bu yerga kelib, Hindu Hoysala podshohligini itoatkorlikka majburlagan. 727 (1327) yilda Tugʻluklardan Gʻiyoseddin Muhammad mintaqada toʻliq hukmronlik qilgan boʻlsa-da, oʻn yildan soʻng Viayanagar hindu rajasi oʻz hukmronligini oʻz qoʻliga oldi va qoʻshni islom davlatlarining bosimlariga qaramay, 1565-yilgacha mustaqilligini saqlab qoldi. Bu sanada Qutbshohiy, Nizomshohiy va Beridshohiy askarlaridan iborat birlashgan musulmon qoʻshinlari Talikota jangida Raja Rama ustidan gʻalaba qozondi. Biroq, uning avlodlari bu erda Rajah Rama sulolasini o’rnatishga muvaffaq bo’lishdi. Inglizlar 1639-yilda Yevropaliklar Hindistonga birinchi boʻlib joylashgan Meysurga savdo-sotiq uchun kelib, Sankt-Jorj portini qurdilar. XVII. Asrning oxirlarida, Hindistonning janubi-g’arbiy qismida Mug’al sultoni Avrangzib o’z hukmronligi ostiga o’tgach, u Rajah Rama sulolasi bilan shartnoma tuzdi va mintaqadagi eng katta raqibi Maratalarga qarshi ittifoq tuzdi. 1760-yilda hindu rajasining musulmon qo’mondonlaridan Haydar Alixon Bahodir frantsuzlar yordamida Raja Rama sulolasini o’z nazoratiga oladi. Haydar Ali 1782 yili vafot etgach, uning oʻrniga Meysur sultoni boʻlgan oʻgʻli Feth Ali Tipu Sulton otasining izidan borib, inglizlarga qarshi frantsuzlar bilan hamkorlikni davom ettirdi; Boshqa tomondan, Usmonlilar davlati va Afg’on xonligi bilan shartnoma tuzishga harakat qildi. Bu doirada Istanbulga yuborilgan katta elchi delegatsiyasi bilan inglizlarga qarshi harbiy va tijoriy yordam talab qilgan Tîpu Sulton, sultondan xalifalik guvohnomasini ham talab qildi. Hind sultonining Usmoniylardan oqlanishini soʻrashining birinchi va yagona namunasi boʻlgan bu voqea xalifalikning boshqa mamlakatlardagi mavqei jihatidan muhim ahamiyatga ega. Tîpu Sulton I Abdulhamidga yozgan maktubda inglizlarning mintaqadagi vayronagarchilik va zo’rlab nasroniylashtirish harakatlariga qarshi jihodni davom ettirish uchun askar va o’q-dorilar kutilishi hamda tijorat hamkorliklari ham o’rin olgan. Ayni paytda, Usmonli imperiyasi Rossiya bilan urushda bo’lganligi sababli, Angliya bilan munosabatlarini buzishni istamagan Buyuk Porti yuborgan maktubida tinchlikni saqlashni tavsiya qiladi. Tîpu Sulton 1789-yilda inglizlar qoʻl ostidagi Travankorni qoʻlga kiritdi va yangi urush boshladi. Ammo inglizlar Marata va Haydarobod ordeni askarlaridan iborat ittifoqchi armiya tomonidan mag’lubiyatga uchradilar (1792); Keyin u inglizlarga qarshi frantsuzlar bilan ittifoq tuzishga harakat qildi. Shundan so’ng, inglizlar. Ular Selimga murojaat qilib, Tipu Sultondan musulmonlar rahbari sifatida ularga nisbatan dushmanlikdan voz kechishni talab qiladilar. Selim sultonga maktub yo’llab, islomning asl dushmanlari fransuzlar ekani va ularga ishonmaslik kerakligini, kerak bo’lsa inglizlar bilan vositachilik qilishi mumkinligini aytdi. Biroq Tîpu Sulton bu maktubga javobi Istanbulga yetib bormasdan turib, inglizlar bilan Seringapatam (Sirîrangapattanam) jangida yengildi va jang maydonida vafot etdi (1799 yil may). Shunday qilib, inglizlar Janubiy Hindistonda kengayishiga eng katta toʻsiq boʻlgan Maysur sultonligi yerlarini qoʻlga kiritib, besh yoshli hindu sulolasi aʼzosini taxtga oʻtqazib, eski rajajatni qayta tikladilar; haqiqiy hukmdor ularning Hindiston noibi edi. Britaniyaning mintaqadagi hukmronligi 1947 yilgacha davom etdi. Shu sanada Hindiston davlatiga kiritilgan Majsur Raja maʼmuriy va etnik sabablarga koʻra vaqt oʻtishi bilan chegaralarini kengaytirdi va 1956 yilda Karnataka shtatiga aylandi.
Meysurdagi eng qadimiy islomiy meʼmoriy asar 1047 (1637) yilda Shimoga hududidagi Bijapur aholisi tomonidan qurilgan hind va islom sanʼati aralashmasidan iborat Sante Bennur masjididir. Islom me’morchiligining haqiqiy rivojlanishi mug’illardan boshlanadi. Asosiy juma masjidlari bo’lgan Sira va Xiribidanur shaharlaridagi juma masjidlari va Seringapatamdagi Tîpu Sulton tomonidan qurilgan Skandalpet va Masjid-i Olidagi Juma masjidlari o’lka chegaralaridagi ibodat joylarining ikkita yaxshi namunasidir. Meysur sultonligi. Meysur sultonligi davrida mamlakatning turli hududlarida qurilgan qasrlar, saroylar va yozgi ayvonlar bilan fuqarolik va harbiy hind-islom meʼmorchiligining goʻzal namunalari berilgan. Bular orasida Seringapatamdagi Tîpu Sultonning buyuk saroyi va Derya Devlet nomli yozgi saroy diqqatni tortadi. Kolardagi Haydar Alixonning otasi Feth Muhammad Xon maqbarasi.