Maxsus talim vazirligi samarqand davlat universiteti

3.Ish yuritish xodimlari mexnatining samarasi va uning
boshkaruv karorlarini amaliy bajarilishiga ta’siri.
Uzbek xujjatchiligini shakllantirish va takomillashtirishdagi eng muxim va dolzarb masalalardan biri xujjatlarning tili va uslubi masalasidir.
Xujjat tayyorlash va va rasmiylashtirishda eng avvalo uzbek tilining barcha asosiy konuniyatlari va koidalarini ma’lum darajada tasavvur etish lozim.
Xar bir raxbar, boshkaruv korxonalarining xodimlari, umuman faoliyati munshiylik bilan boglik xar bir kishi uzbek tilining imlosini va uslubiy koidalarni egallagan bulishi kerak. Xisob-kitoblarga karaganda boshkaruv soxasidagi xodimlar uz ish vaktlarining 80 % kismini xujjatlashtirish ishiga sarflar ekanlar. Ish yuritish uzbek tilida olib borilar ekan, agar mazkur xodimlar uzbek tili konuniyatlaridan yaxshi xabardor bulmasalar, ular ish vaktlarining xammasini – 100% ni bu ishga sarflaganlarida xam ijobiy natijaga erishishlari kiyin. SHu sababli ish yuritish xodimlari uz oldilariga ana shunday maksad va vazifalarni belgilab olishlari lozim.
Maksad va vazifalar belgilab olingach, raxbar ijroning borishini nazorat kilish kanday amalga oshirilishi masalasini xal kilishi lozim. Bunda maksadga erishish uchun zarur bulgan tadbirlar emas, balki aynan maksadning uzi va uni amalga oshirish nazorat kilinishini esda tutish lozim.
Topshiriklarning bajarilishini va vaktdan foydalanishni nazorat kilish yaxshi samara beradi. Rejalarning bajarilishini nazorat kilish raxbarga uz ishini taxlil kilish va uni takomillashtirish yullarini aniklash uchun zarur axborot olish imkonini beradi.
Ish yuritish xodimlarining mexnatini tashkil etishda kompyuter bilan ishlash yuriknomasiga kura xodimlar 2 soat ishlashi maslaxat beriladi.
Boshkaruv karorlarini ish yuritish xodimlari tomonidan amaliy ravishda bajarilishi korxona, muassasa, tashkilot, firmaning foydasini kupaytirishga zamin buladi. Karorlarni bajarilishini boshkarish uni nazorat kilish bilan uzviy boglikdir. Ishlab chikarishda xisob-kitobning moxiyati ishning xakikiy xolati tugrisida tugri karorlarni kabul kilishdan iboratdir. Xisob-kitobning chalkashligi, noanikligi ishlab chikarishni boshkarishda kamchiliklarning mavjudligidan dalolat beradi. Karorlarni nazorat kilish boshkaruv jarayonini yakunlovchi boskichi xisoblanadi. Raxbar tomonidan kabul kilingan xar bir karor bajarilishi shart. Karor - raxbar mexnatining maxsulidir. Karor tezkor va tugri bulishi shart. Ish yuritish xodimlarining bajaradigan ishlari mutaxassislik yuriknomasida bayon kilingani buyicha amalga oshiriladi.
Ish yuritish xodimlarining mexnatini ilmiy tashkil kilishda kuyidagilarga e’tibor berish kerak:
1.Xodimlar mexnatini reyting asosida baxolash
2.Ish yuritish xodimlarini mexnatini unumdorligi-ni oshirish, yangiliklar kiritish
3.Xodimlarning xonalarini kerakli mebel jixozlar bilan ta’minlash, xamda ularning mexnatini muxofazasini ta’minlash.
4.CHet el tajribasidan foydalanilgan xolda ish yuritish xodimlarining iexnatini tashkil etish maksadga muvofikdir.
Xulosa
Uzbek xujjatchiligini shakllantirish va takomillashtirishdagi eng muxim va dolzarb masalalardan biri xujjatlarning tili va uslubi masalasidir.
Xujjat tayyorlash va va rasmiylashtirishda eng avvalo uzbek tilining barcha asosiy konuniyatlari va koidalarini ma’lum darajada tasavvur etish lozim.
Xar bir raxbar, boshkaruv korxonalarining xodimlari, umuman faoliyati munshiylik bilan boglik xar bir kishi uzbek tilining imlosini va uslubiy koidalarni egallagan bulishi kerak. Xisob-kitoblarga karaganda boshkaruv soxasidagi xodimlar uz ish vaktlarining 80 % kismini xujjatlashtirish ishiga sarflar ekanlar. Ish yuritish uzbek tilida olib borilar ekan, agar mazkur xodimlar uzbek tili konuniyatlaridan yaxshi xabardor bulmasalar, ular ish vaktlarining xammasini – 100% ni bu ishga sarflaganlarida xam ijobiy natijaga erishishlari kiyin. SHu sababli ish yuritish xodimlari uz oldilariga ana shunday maksad va vazifalarni belgilab olishlari lozim.
Maksad va vazifalar belgilab olingach, raxbar ijroning borishini nazorat kilish kanday amalga oshirilishi masalasini xal kilishi lozim. Bunda maksadga erishish uchun zarur bulgan tadbirlar emas, balki aynan maksadning uzi va uni amalga oshirish nazorat kilinishini esda tutish lozim.
Topshiriklarning bajarilishini va vaktdan foydalanishni nazorat kilish yaxshi samara beradi. Rejalarning bajarilishini nazorat kilish raxbarga uz ishini taxlil kilish va uni takomillashtirish yullarini aniklash uchun zarur axborot olish imkonini beradi.
Tayanch iboralar:
Mutaxassis, mexnatni ilmiy tashkil etish,, kartoteka, kayd etish, shaxsiy ish reja, reyting asosida baxolash, karor, ish vaktini tashkil etish, tugatilgan ish, mexnat samaradorligi, xizmat xonalari.
Savollar.

1. 
   Mutaxassislarni ishga kabul kilishda kanday xujjatlar talab kilinadi?
   
2. 
   Ish yuritish xodimlari mexnati kanday tashkil etiladi?
   
3. 
   Ish yuritish xodimlari mexnatini ilmiy tashkil etishda nimalarga e’tibor berish lozim?
   
4. 
   Ish yuritish xodimlari mexnati kanday xususiyatlarga ega?
   
5. 
   Boshkaruv karorlari ish yuritish xodimlari uchun kanday axamiyatga ega?
   
6. 
   Mukofotlar kanday xodimlarga beriladi?