Maxsus talim vazirligi samarqand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti


Соғлиқни сақлаш соҳасини бошқариш



Download 6,2 Mb.
bet51/62
Sana26.06.2022
Hajmi6,2 Mb.
#706971
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   62
Bog'liq
МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЁТ МАЖМУА

14.3. Соғлиқни сақлаш соҳасини бошқариш
Жаҳон амалиёти жамият сивилизатсиясининг фундаментал хусусиятларидан бири бўлган аҳоли соғлиги ижтимоий ҳаётнинг кўплаб омиллари таъсири остида шаклланиши ва ўзгаришидан далолат беради. Аҳоли соғлигининг ҳолати ва тадрижий ўсиши ҳам хусусий, ҳам умумлаштирувчи бир қанча кўрсаткичларда акс эттирилган. Агар хусусий кўрсаткичлар аҳоли соғлиғининг айрим жиҳатлари ҳақида тасаввур берса, уни яхлит қамраб олиш учун фақат умумлаштирувчи кўрсаткичларнинг тизимли таҳлили лозим. Зарур турлаштириш популясияларнинг сифат ҳолати кўрсаткичлари кўп ўлчамли, иерархик тизими билан белгиланадиган аҳоли соғлиғига ёндашиш имконини беради, чунки соғлиқ кўрсаткичлари бир хил ижтимоий-иқтисодий шароитлардаги минтақаларда барқарор ва қонуний такрорланади. Ҳозирги вақтда соғлиқнинг замонавий тушунчаси тўлиқ жисмоний, рухий ва ижтимоий этуклик ҳолатини ўз ичига олади, Бу ушбу тушунчага яхлит ёндашишни акс эттиради.
Ўзбекистон соғлиқни сақлаш тизими учун ислоҳотларгача бўлган яқин ўн йилликларда ўзаро боғлиқ тармоқ ички алоқаларига ҳамда иқтисодий усулларга эмас, балки маъмурий бошқарув усулларига асосланган, вертикал иерархияга эга бўлган ва ҳаддан ташқари марказлаштирилган бошқарув тизими хос эди. Соғлиқни сақлашнинг шаклланган монотизимида халқ хўжалигининг бошқа тармоқларида бўлгани сингари тиббий хизматларнинг ижрочилари (ишлаб чиқарувчилари) ўртасида соғлом рақобат йўқ эди.
Иқтисодиёт ва ижтимоий соҳадаги туб ислоҳотлар соғлиқни сақлаш тизимини жиддий равишда қайта ўзгартириш йўлларини белгилаб берди. Бозор иқтисодиётига ўтиш шароитларида соғлиқни сақлашни ривожлантиришнинг амалга оширилаётган консепсияси жамиятни тиббиётни ижтимоий-иқтисодий категория сифатида идрок этишга йўналтиради. Бозор муносабатларининг холисона хусусияти аҳоли томонидан ўз соғлиғининг иқтисодий шартланганлигини англатади, соғлиқни сақлашнинг тижоратлашувида, пулли тиббий хизматлар ҳажмининг кенгайишида, маркетинг оператсиялари ривожланишида ва тадбиркорликнинг турли шакллари жорий этилишида ифодаланади. Мулкчиликнинг турли шаклларидаги тиббиёт субъектлари фаолияти фаол ривожланади, мустақил хусусий врачлик амалиётининг кенг ривожланиши тенденсияси барқарорлашади.
Янги иқтисодий шароитларда соғлиқни сақлаш тизимида юз бераётган иқтисодий жараёнлар ўзгаришини умумлаштириб, ушбу ўзгаришларнинг асосий йўналишларини ажратиб кўрсатиш мумкин.
Биринчи навбатда, тижорат муносабатларига асосланиб фаолият бошлаган тиббиётга нисбатан одамлар онги ва муносабатларидаги ўзгаришни қайд этиш зарур. Пулли тиббий хизмат кўрсатиш ривожланиши муносабати билан инсон тиббий хизматларнинг эҳтимол тутилган истеъмолчиси сифатида танлаш имконияти ва хуқуқига эга бўлади, кўрсатилаётган хизматлар учун ҳақ тўлаётганлигини англайди. Иккинчи томондан, тиббий хизматлар бозори қанчалик хилма-хил бўлмасин, у ўзи ҳарид қилаётган тиббий хизматларнинг сифатини билиши зарур.
Республикадаги реал вазият таҳлилига кўра, тиббий хизматлар ҳозирги ҳолатининг ижобий ва салбий жиҳатлари қуйидагилар:
бозор шароитларида ҳар қандай хизмат ёки товар - мазкур ҳолатда тиббий хизмат - пулли;
• кўрсатилган тиббий хизмат учун ҳақ тўлаш билвосита ёки бевосита мижознинг - ушбу хизматлар пировард истеъмолчисининг зиммасига тушади;
• мижоз ўзи хизматларидан фойдаланишни хоҳловчи муассаса ва мутахассисни танлаш ҳуқуқига эгадир;
• тиббий хизматларнинг ўзига хослиги кўрсатилган тиббий
хизматлар сифатини тўлиқ даражада баҳолаш имконини
бермайди.


Download 6,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   62




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish