Maxsus talim vazirligi samarqand davlat universiteti inson resurslarini boshqarish fakulteti

 Aksiz solig‘i hisobi.
Aksiz solig‘i sof daromad narxida va qo‘shilgan qiymat solig‘iga 
tortiladigan bazada hisobga olinadigan, bilvosita soliq sifatida byudjetga to‘lanadigan soliqdir. 
Aksiz solig‘i Soliq kodeksining 229 - 241 moddalari bo‘yicha tartibga solinadi va aksiz solig‘i 
to‘lovchilari bo‘lib; 
−
O‘zbekiston Respublikasi hududida aksiz solig‘i solinadigan tovarlarni (aksiz to‘lanadigan 
tovarlarni) ishlab chiqaruvchilar; 
−
O‘zbekiston Respublikasining bojxona hududiga aksiz to‘lanadigan tovarlarni import qiluvchilar;
−
oddiy shirkat aksiz to‘lanadigan tovar ishlab chiqargan taqdirda, oddiy shirkat shartnomasining 
oddiy shirkat ishlarini yuritish zimmasiga yuklatilgan sherigi (ishtirokchisi). 
−
Aksiz to‘lanadigan tovarlarning ayrim turlari bo‘yicha aksiz to‘lanadigan tovarlar ishlab 
chiqaruvchi bo‘lmagan shaxs O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan 
aksiz solig‘ini to‘lovchi etib belgilanishi mumkin. 
Aksiz solig‘ining stavkalari mutlaq summada (qat’iy) belgilangan aksiz to‘lanadigan tovarlar 
bo‘yicha soliq solinadigan baza aksiz to‘lanadigan tovarlarning naturada ifodalangan hajmi asosida 
aniqlanadi.
Sotilish qiymatiga: 
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti; 
K-t 9010-"Tayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti. 
Aksiz solig‘i qiymatiga: 
D-t 9010-"Tayyor mahsulotni sotishdan olingan daromadlar" schyoti. 
K-t 6410-"Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik" schyoti. 
Aksiz solig‘i byudjetga o‘tkazilganda: 
D-t 6410-"Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik" schyoti. 
D-t 5110-"Hisob-kitob schyoti" schyoti. 
Foyda solig‘ining hisobi.
Hisobot davri tugagach yilik moliyaviy hisobot tuzishda 9810 «Foyda 
solig‘i bo‘yicha xarajatlar» va 9820 «Foydadan hisoblangan boshqa soliqlar va yig‘imlar bo‘yicha 
xarajatlar» schyotlarining debetida hisobga olingan soliqlar summasi 9910 «YAkuniy moliyaviy 
natija» schyotining debetiga o‘tkaziladi: D-t 9910 «YAkuniy moliyaviy natija», K-t 9810 «Foyda 

---

196 
solig‘i bo‘yicha xarajatlar» va 9820 «Foydadan hisoblangan boshqa soliqlar va yig‘imlar bo‘yicha 
xarajatlar» schyotlari. 
Demak, foyda solig‘ini to‘lagunga qadar foyda (zarar) summasidan foyda solig‘ini (9810-
schyoti) va foydadan hisoblangan boshqa soliqlar va yig‘imlar (9820-schyoti) summasini ayrib 
tashlagandan so‘ng hisobot davrining sof foydasi (zarari) chiqadi va u moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi 
hisobot (2-sonli shakl)ning 270-satrida ko‘rsatiladi. 
Sub’ektlar o‘zining faoliyati jarayonida Soliq kodeksiga asosan belgilangan soliqlar bo‘yicha yil 
davomida o‘rnatilgan grafikka asosan soliqlar bo‘yicha bo‘nak summalarini to‘lab boradilar. Ushbu 
to‘langan bo‘naklar yilning ohirida yakuniy moliyaviy natijalarga olib boriladi va quyidagi schyotlarda 
hisoblanadi. 
•
9810- Foyda solig‘i bo‘yicha sarflar. 
•
9820- Foyda hisobidan ajratmalar bo‘yicha sarflar. 
9810- Foyda solig‘i bo‘yicha sarflar, 9820- Foyda hisobidan ajratmalar bo‘yicha sarflar 
schyotlarining debeti yil davomida to‘langan soliqlar, yig‘imlar va byudjetga boshqa ajratmalar 
hisobga olinadi. Ushbu schyotlardagi summalar 9910- yakuniy moliyaviy natija schyotining 
debeti bilan yopiladi (Debet 9910 va Kredit 9800).