Maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona politexnika instituti

Buvayda tumanida 2021 yilda «Yoshlar — kelajagimiz» davlat dasturi doirasida amalga oshiriladigan tadbirlarni moliyalashtirish ko‘rsatkichilari⁶.

Faoliyat turi	Moliya-lashti-ruvchi-lar Soni	Mablag‘ hajmi (mln. so‘m)	Yarati-layotgan ish o‘rin-lari soni	kutilayotgan natija (yillik daromad, mln. so‘m)
Dizayner xizmatlari	2	36	4	7
Ko‘chmas mulkni baholash xizmatlari	2	36	4	7
Maishiy texnika ta’mirlash	7	147	14	29
Atelye	21	378	42	76
Avtoservis xizmatlari	42	900	50	180
Transport xizmatlari	2	78	4	16
Kompyuter va maishiy texnika ta’mirlash	4	71	8	14
Sartaroshxona	9	143	18	29
Hunarmandchilik	45	750	200	150
Deraza va eshiklar ishlab chiqarish	4	107	14	21
Asalarichilik	9	135	27	27

2.1.3-jadval davomi.

Baliqchilik	5	45	14	9
Bog‘dorchilik	20	273	45	55
Kichik issiqxonalar	32	327	42	65
Quyonchilik	23	450	32	90
Parrandachilik	21	126	28	25
Qoramolchilik	30	540	30	135
Kichik muzlatgichlar	32	327	42	65
«Yoshlar mehnat guzari» majmuasi	1	250	30	50
	212	5 411	409	1 353

2.1.4-jadval
2020-2021 yillarda Buvayda tumanida hunarmandchilikni rivojlantirish bo‘yicha davlat moliyaviy resurslari hisobidan moliyalashtirilishi holati ⁷

	Tashabbuskor- hunarmandning I.F.Sh.	Ishlab chiqariladigan mahsulot nomi	O‘lchov birligi	Yillik quvvati	Summa (mln)
1	Turdikulov Raximjon Ergashevich	Charm mahsulotlari va poyabzal	Ming dona	240,0	50,0
2.	Abduvaliyev Ubaydullo Mamadaliyevich	Gul bosilgan va rangli gazlamalar va chokli buyumlar	Ming metr	40,0	25,0
3.	Sultonov Ilxomjon Karimovich	Metalldan yasalgan buyumlar	Ming dona	75,0	15,0
4.	Ibraximov Axadjon Akmaljon o‘g‘li	Metall va tunukadan yasalgan buyumlar	Ming dona	96,0	15,0
5.	Raximjonov Xolbek Kodirjon o‘g‘li	Chinni, fayans va kulolchilik buyumlari	Ming dona	125,0	15,0
6.	Xolmatov Faxriddin	Metall va tunukadan yasalgan buyumlar	Ming dona	60,0	10,0
7.	Uraimov Zoirjon A’zamovich	Charm mahsulotlari va poyabzal	Ming dona	40,0	20,0
8.	Uljaboyev Kobiljon Jurayevich	Charm mahsulotlari va poyabzal	Ming dona	40,0	7,5
9.	Gofurov Erkinjon Abdusamatovich	Metall va tunukadan yasalgan buyumlar	Ming dona	300,0	50,0
10.	Madaminov Alijon A’zamovich	Gul bosilgan va rangli gazlamalar va chokli buyumlar	Ming metr	52,0	15,0
11.	Kambarov Zuxriddin Rasuljon	Chinni, fayans va kulolchiligi	Ming dona	15,0	10,0
12.	Esonov Laziz Ganiyevich	Gul bosilgan va rangli gazlamalar va chokli buyumlar	Ming metr	24,0	20,0
13.	Ismoilov Burxonjon Ilxomjon o‘g‘li	Metall va tunukadan yasalgan buyumlar	Ming dona	60,0	15,0
14.	Abdullayev Narimonjon Kodirjon o‘g‘li	Chinni, fayans va kulolchilik buyumlari	Ming dona	125,0	15,0
15.	Alisherova Dilfuza Turgunova	Gul bosilgan va rangli gazlamalar va chokli buyumlar	Ming metr	24,0	7,5
16.	Karimov Islomjon Egamovich	Chinni, fayans va kulolchilik buyumlari	Ming dona	100,0	15,0
17.	Karimov Muydin Madaminovich	Gul bosilgan va rangli gazlamalar va chokli buyumlar	Ming metr	30,0	7,5
18.	Sultonov Rustamjon Rafikovich	Charm mahsulotlari va poyabzal	Ming dona	100,0	15,0
19.	Mamarizayev Ilxomjon Muxamadovich	Qimmatbaho metalldan yasalgan zargarlik buyumlari	Ming dona	200,0	10,0
20.	Turgunov Rustam Nabijonovich	Yog‘ochdan tayyorlangan xalq hunarmandchiligi	Ming dona	75,0	12,5
	Buvayda tumani bo‘yicha 20 ta			1 821,0	350,0
	Viloyat bo‘yicha (304 ta loyiha)			53 894,8	7 801,0

KORXONADA MAHSULOTNI SOTISH VA MARKETING XIZMATINI TASHKIL ETILGANLIGI
Marketing yuzasidan korxonaning qaysi bozorlarga tovar chiqarayotgani, marketing bo‘limi faoliyati qanday tashkil etilganligini qisqacha tavsifi.
KORXONA FAOLIYATINI TASHKIL ETISH VA BOSHQARISHDA YANGILIKLARDAN FOYDALANISH HOLATI

Respublikamizda miqiyosida moliyaviy resurslardan foydalanish tufayli bajarilgan ishlar samarasi o‘laroq, hozirgi kunda 13 ming 248 ta oilaviy korxona faoliyat olib boryapti. Ularda 22 ming 579 nafar odam ish bilan ta’minlangan. 2017 yilning o‘zida oilaviy korxonalar tomonidan 379 milliard 399 million so‘mlik mahsulotlar ishlab chiqarilgan. Joriy yilning birinchi choragida oilaviy tadbirkorlar tomonidan salkam 6 milliard 579 million so‘m soliq to‘langan⁸.

Lekin bugungi zamonning talabi o‘zgacha, sharoitlar boshqacha. Yiliga yarim million nafardan ko‘payib borayotgan respublikamiz nufusi ro‘zg‘orining butligiga erishish, odamlarni, ayniqsa, yoshlarni ish bilan ta’minlash masalasini hal etishni har bir oilaning tadbirkorlik resurslaridan foydalanmay turib bajarish mushkul bo‘lib qolayotgan edi. Buvayda tumanida ham bu holatlar e’tibordan chetda qolmayapdi.
Aholi tadbirkorligini rivojlantirishdan ko‘rildigan asosiy maqsad aholi farovonligini oshirish va ijtimoiy iqtisodiy turmush tarzini yuksaltirishdan iboratdir. Farg‘ona viloyatida hozirgi kunda 3708,1 ming aholi istiqomat qiladi. Ishsizlik darajasi bugungi kunda 9,4 foizni tashkil qilmoqda ya’ni 348,5 ming kishi. Xususan hozirgi kunda Buvayda tuman aholisi 224,7 ming kishini tashkil etadi. (2.2.1-jadval)


XULOSA VA TAKLIFLAR

Amalga oshirilgan tadqiqot natijasida quyidagi xulosalarga kelindi:

1. Mamlakatda bank tizimini rivojlantirish, unda moliyaviy
barqarorlikni mustahkamlash, kapitallashuv va likvidlikni oshirish
borasida olib borilgan islohotlar samarasida bir qator ijobiy
natijalarga erishildi. Jahon moliya bozorida davom etib kelayotgan
inqirozli jarayon bank faoliyati barqarorligini kuchaytirish bilan bog‘liq
bo‘lib, bunda mamlakat miqyosida olib borilgan oxirgi yillardagi keskin
islohotlar va bank amaliyotidagi liberallashtrish siyosati tahlikali vaziyat
va xalqaro bank moliya munosabatlarida banklarning kapitallashuv va
likvidlilik darajasini oshirish, kreditlash mexanizmini
takomillashtirish, turli toifadagi risk darajasini pasaytirish tijorat
banklar barqarorligini ta’minlashni taqozo etadi.
2. Mamlakatimiz bank xizmatlari bozorida faoliyat yuritayotgan tijorat
banklarda innovasion boshqaruv texnologiyalarini qo‘llash, menejmentni
rivojlantirish asosida tijorat bankining boshqaruv tizimini
taqomillashtirish uchun menejmentning yangi samarali konsepsiyalari
jumlasiga kiruvchi «seven yes», «biznes g‘ildiragi» singari tamoyillarni
boshqaruvga kiritish, har bir banklarning missiyasi, kelajagi, maqsadi,
vazifalari, strategiyasi va taktikasini aniq belgilash zarur.
3. Tijorat banklari barqarorligini samarali boshqarish mexanizmini
quyidagi yo‘nalishlarda takomillashtirish lozim:
tijorat banklari faoliyatini tartibga solish va nazorat qilish
tizimini xalqaro andoza va me’yorlar, jumladan, bank nazorati bo‘yicha
Bazel qo‘mitasining yangi tavsiyalari (Bazel III) asosida takomillashtirish;
banklarning kapitallashuv darajasi va likvidligini yanada oshirish,
depozit bazasini kengaytirish va diversifikasiyalash, aktivlar, jumladan,
kredit portfeli sifatini yanada yaxshilash orqali bank tizimining
moliyaviy barqarorligini mustahkamlash;
tijorat banklarining balans doirasidagi operasiyalari bilan bir
qatorda balansdan tashqari operasiyalarni amalga oshirish, biznes
faoliyatini diversifikasiyalash;
banklarning iqtisodiyotni rivojlantirishdagi rolini yanada
kuchaytirish, ularning investisiya jarayonlaridagi ishtirokini kengaytirib
borish;
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub’yektlarini moliyaviy qo‘llab-
quvvatlash bo‘yicha operasiyalarni yanada faollashtirish va biznes riskini
turli zamonaviy sug‘urta usullari asosida pasaytirish;
jahon banklari tajribasi asosida ko‘rsatilayotgan bank xizmatlari
turlarini differensiyasiyalash hamda diversifikasiyalash va xizmatlar
sifatini yanada yaxshilash, xususan, bank infratuzilmasini rivojlantirish,
ayniqsa, qishloq joylarda axborot-kommunikasiya texnologiyalarini keng
qo‘llagan holda masofadan bank xizmatlarini ko‘rsatish ko‘lamlarini yanada
kengaytirish. Jumladan, bank xizmatida innovasion texnologik vositalar:
Cash Back, Personel manager, Coobrending singari dasturlardan keng
foydalanish;rivojlangan mamlakatlar tajribasi, jumladan, banklarning
biznes portfelini optimallashtirish, ichki reytingini tuzish, bank
operasiyalari samaradorligini baholashda iqtisodiy matematik usullardan
keng foydalanish, axborot kommunikasiyalarini joriy etish, kompyuter
dasturlaridan foydalanish;
mamlakatimiz tijorat banklari tomonidan yetakchi xalqaro reyting
agentliklari yuqori reyting baholarining olinishi uchun moliya-bank
tizimi faoliyatining qonunchilik bazasini xalqaro andoza va tamoyillar
asosida yanada takomillashtirish tavsiya etiladi.
4. Istiqbolda kontrakt banklar vujudga kelishi uchun qonuniy baza va
normativlarni jahon andozasi darajasida takomillashtirish kerak.
Tijorat banklarining kreditlash faoliyatini nazorat qilish va tartibga
solishni kuchaytirish borasida:
banklarning aholi bilan muloqotini kengaytirish, kreditga talabni
o‘rganish uchun marketing tadqiqotlarini mahalla va tumanlar kesimida
muloqat tarzida olib borish, korxona va tashkilotlar bilan aloqadorligini
kuchaytirish kerak;
kredit tashkilotlarida likvidlik bilan bog‘liq tavakkalchillikni
boshqarish tizimi holatini baholash va boshqarishdagi yondashuvlarni,
kredit operasiyalari va shartnomalarni amalga oshirish chog‘ida kredit tashkilotlari tomonidan qo‘llaniladigan alfa, betta risklarini baholash
orqali tavakkalchilik boshqaruvini takomillashtirish;
5. Zamonaviy tijorat banklarida jahon tajribasini o‘rgangan holda
moliyaviy vositachilik funksiyasini kuchaytirish bilan birga bank
balansidan tashqari faoliyatlarini ham kengaytirish maqsadga muvofiq.
Shuningdek kelgusida kontrakt bank nomi bilan bank biznesini
O‘zbekistonda rivojlantirish muhim samara bergan bo‘lardi.
6. Bank tadbirkorligi zamonaviy mikroiqtisodiy talqinida ishlab
chiqarishni bozor mexanizmi bilan uzviy ravishda tahlil qilib, bozor
tuzilishi, bozor mexanizmi va korxonaning natijalari bilan uzviy
ravishda hamda dinamik ko‘rinishda boshqarilishi lozim. Bu jarayonda
ishlab chiqarish funksiyalari tushunchalari, marjinal xarajat va marjinal
daromad kategoriyalaridan keng foydalanilsa, bank menejmenti yangi
pog‘onaga ko‘tariladi.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO`YXATI

1. 
   Mirziyoyev Sh. M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. T.: O‘zbekiston NMIU, 2017. – 104 b.
   
2. 
   Mirziyoyev Sh. M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz. T.: O‘zbekiston NMIU,2017. 488 b.
   
3. 
   Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti lavozimiga kirishish tantanali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarining qo‘shma majlisidagi nunqi. –Toshkent: “O‘zbekiston” NMIU, 2016. –56 b.
   
4. 
   Mirziyoyev Sh. M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash–yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. O‘zbekiston Respublikasi konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimidagi ma’ruza. 2016 yil 7 dekabr – Toshkent: “O‘zbekiston” NMIU, 2017. – 48 b.
   
5. 
   Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. Toshkent. 25 yanv. 2020 yil.
   

1 Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси. Тошкент. 25 янв. 2020 йил.

2 2019 International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank 1818 H Street NW, Washington, DC 20433

3 https://kun.uz/Mustaqil Ozbekiston tarixida birinchi marta norasmiy sektorda band aholi soni kamaydi.

4 https://www.relbanks.com расмий интернет сайти маълумотлари

5 https://www.reibanks.com расмий интернет сайти маълумотлари

6 «Yoshlar — kelajagimiz» давлат дастури доирасидаги жадвал Муаллиф томонидан қайта ишланди.

7 2017 йил 17 ноябрдаги ПФ-5242-сонли қарор иловаси муаллиф томонидан қайта ишланган.

8 Бош прокуратура ҳузуридаги Ахборот-таҳлил мультимедиа маркази материалларидан олинган.