Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

Bevosita qo‘shimcha obyekti 
fuqarolarning 
hayoti yoki sog’lig’i yoxud o‘zgalar mulkining daxlsizligini ta’minlovchi 
ijtimoiy munosabatlardir. 
Portlovchi, tez alangalanuvchi, o‘yuvchi moddalar yoki pirotexnika 
buyumlari jinoyatning
 predmeti
hisoblanadi. 
Portlovchi moddalar
deganda, kislorod, havo bo‘lmasa ham tezda 
va o‘z-o‘zidan parchalanib o‘zgarish (portlash) xususiyatiga ega bo‘lgan 
va ruxsatnoma talab etiladigan tabiiy yoki sun’iy moddalar, kimyoviy 
53 

---

birikmalar va aralashmalar tushunilishi lozim. Masalan, porox, dinamit, 
trotil, nitroglitserin, vodorod va kislorod aralashmasi, piroksilin va h.k.lar. 
Qonun chiqaruvchi tomonidan portlovchi moddalarning xavfli 
xususiyatlarini inobatga olinib, ularni qo‘lga kiritish, saqlash, foydalanish, 
tashish va h.k.larning maxsus tartibi joriy etilgan, boshqacha qilib 
aytganda, ular ruxsatnoma olinishi zarur bo‘lgan faoliyat doirasiga kiradi.
NOTA BENE ! 
Tez alangalanuvchi moddalar 
– qurol sifatida foydalanish uchun 
mo‘ljallangan yoki shu maqsadga moslashtirilgan, kelib chiqishi tabiiy 
yoxud sun’iy bo‘lgan, sintez qilingan, qattiq, suyuq, gazsimon materiallar 
va yonuvchi aralashmalardir. 
Shuni nazarda tutish kerakki, tergov yoki sud muhokamasi vaqtida u 
yoki bu moddaning tez alangalanuvchi moddalar sirasiga kirishiga shubha 
tug’ilsa, ish bo‘yicha sud yong’in-texnika ekspertizasini o‘tkazishi zarur. 
NOTA BENE ! 
O‘yuvchi moddalar 
deganda, yemiruvchi ta’sir ko‘rsatadigan 
kimyoviy moddalarni tushunish lozim. 
 
Masalan, karbol, oltingugurt, azot, sirka kislotasi, nashatir spirti, 
formalin, ishqorlar, o‘yuvchi natriy va h.k.lar. 
NOTA BENE !