Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

zararli oqibatlar
– 
bular qorovul tarkibida turgan shaxslar ogohlantirishi lozim bo‘lgan 
vazifalarga kirgan oqibatlardir. Bu, masalan, qo‘riqlanayotgan obyektdan 
318 

---

harbiy mulkni o‘qirlash, qamoqqa olinganning konvoy qilinayotgan vaqtda 
qochishi, patrul naryadining harakatsizligi oqibatida harbiy xizmatchi 
tomonidan jamiyat tartiblarining qo‘pol ravishda buzilishi va h.k.lar 
qorovul qo‘riqlayotgan obyektlarga zarar sifatida, qamoq ostida 
saqlanayotgan shaxslarga kuch ishlatish yoki boshqa g’ayriqonuniy 
choralar bilan ta’sir etish hamda qo‘riqdan g’ayriqonuniy qisqa vaqtga 
ozod etish holatlari sifatida ko‘rib chiqilishi lozim. 
Zararli oqibatlarning kelib chiqishi ko‘rinishidagi belgilar qorovul 
tarkibiga kirgan har bir shaxsga nisbatan ko‘rilmog’i lozim. Agar, zararli 
oqibatlar oldini olish qorovul emas, balki qaysidir qo‘riqchi yoki qorovul 
boshlig’ining majburiyatiga kirsa, u tomonidan qorovul xizmatini o‘tash 
qoidalarini buzganligi mavjud bo‘lsa, 
JK 291-moddasi 1-qismi
bilan u 
javobgarlikka tortilishi lozim. 
Agar tahlil etilayotgan jinoyatning sodir etilishi natijasida ularning 
oldini olish qorovulning vazifasiga kirmagan boshqa zararli oqibatlarga 
sabab bo‘lgan bo‘lsa, unda qilmish qorovul xizmatini o‘tash qoidalarining 
buzilishi tarkibini hosil qilmaydi. Masalan, qo‘riqchi, postga 
yaqinlashayotgan begona odamni sezib, ogohlantirishsiz qurol ishlatadi va 
tajovuzkorni o‘ldiradi. U qorovul xizmatini o‘tash qoidalarining 
buzilishiga yo‘l qo‘ygan bo‘lsa-da, 
JK 291-moddasida
nazarda tutilgan 
jinoyat tarkibi uning harakatlarida mavjud emas, chunki zarar qorovul 
qo‘riqlamayotgan obyektga yetkazildi. 
Qo‘riqlanayotgan obyektdagi muhr yoki plombani buzish, qulflarni 
sindirish, qo‘riqlanayotgan obyektga real zarar yetkazmasdan ularga 
qo‘riqchi yoki boshqa shaxsning kirishi zararli oqibatlar deb topilmaydi va 
JK 291-moddasi 7-qismi bilan javobgarlikni keltirib chiqarmaydi.
Biroq, ayrim vaziyatlarda qo‘riqchi oldini olishi lozim bo‘lgan 
qo‘riqlanayotgan obyektga begona shaxsning kirishining o‘zi zararli oqibat 
deb ko‘rib chiqilishi lozim. Masalan, qorovul oldini olishi lozim bo‘lgan 
qo‘riqlanayotgan maxfiy obyektga begona shaxsning kirishining o‘zi 
zararli oqibat deb qaralishi lozim. 
Qorovul (soqchilik) xizmati ustav qoidalarining buzilishi faqat bir 
sharoitda, agar bu qilmish ushbu qorovul ularning oldini olish uchun 
319 

---

tayinlangan bo‘lsa va zararli oqibatlarni yuzaga keltirsa 
tugallangan
jinoyat tarkibini hosil qiladi. 
Agar qorovul (soqchilik) xizmati ustav qoidalarining buzilishidan 
zararli oqibatlar kelib chiqmasa, unda 
JK 291-moddasi 
bo‘yicha 
javobgarlik mustasno etiladi. Qorovul (soqchilik) tarkibidagi harbiy 
xizmatchilar bunday buzilishlar uchun O‘zbekiston Respublikasi Qurolli 
Kuchlarining Intizomiy Nizomi bo‘yicha intizomiy javobgarlikka 
tortilishlari mumkin.