Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

II BOB. O‘ZGALAR MULKINI TALON-TOROJ QILISH BILAN 
BOG‘LIQ BO‘LMAGAN JINOYATLAR 
3 -s x e ma
1-§. Aldash yoki ishonchni suiiste’mol qilish yo‘li bilan
mulkiy zarar yetkazish ( JK 170-moddasi) 
Jinoyatning bevosita obyekti 
har xil shartnomaviy va boshqa 
majburiyatlardan kelib chiquvchi mulkiy munosabatlar hisoblanadi. 
Jinoyatning 
predmeti
mulk shaklidan qat’i nazar, har qanday mulk 
bo‘lishi mumkin. 
Obyektiv tomondan 
jinoyat talon-toroj alomatlari bo‘lmagani holda, 
aldash yoki ishonchni suiiste’mol qilish yo‘li bilan mulkdorga ancha 
miqdorda zarar yetkazishdan iborat. 
(Bu moddada ko‘zda tutilgan 
«aldash»
va 
«ishonchni suiiste’mol qilish»
tushunchalari haqida JK 168-moddasi (Firibgarlik) tahliliga qarang.)
Ushbu moddada ko‘rsatilgan jinoyat bir qator belgilari bo‘yicha 
firibgarlik bilan o‘xshashdir. Aybdor tahlil qilinayotgan jinoyatni sodir 
etishda o‘z maqsadiga erishish uchun firibgarlik jinoyatidagi kabi aldash 
va ishonchni suiiste’mol qilishdan foydalanadi, biroq firibgarlikdan 
aybdorning mulkiy foydani g‘ayriqonuniy ravishda qo‘lga kiritish 
mexanizmi bilan ajralib turadi. Agar firibgarlikda talon-toroj qilishning 
boshqa shakllari kabi mulkdordan mulkni qo‘lga kiritish va uni aybdorning 
yoki boshqa shaxslarning foydasiga g‘ayriqonuniy o‘tkazish sodir etilsa, 
O‘zgalar mulkini talon-toroj qilish bilan bog’liq bo‘lmagan jinoyatlar
Aldash yoki 
ishonchni 
suiste’mol 
qilish yo‘li 
bilan mulkiy 
zarar 
yetkazish
( JK 170-
moddasi)
Jinoiy yo‘l 
bilan topilgan 
mulkni olish 
yoki 
o‘tkazish (JK 
171-moddasi) 
Mulkni 
qo‘riqlashga 
vijdonsiz 
munosabatda 
bo‘lish (JK 
172-moddasi) 
Mulkni 
qasddan 
nobud qilish 
yoki unga 
zarar 
yetkazish
(JK 173-
moddasi) 
JK 174-moddasi 
Oʻzbekiston 
Respublikasinin
g 2007 yil 25 
dekabrdagi 
O
‘
zRQ-137-son 
Qonuni bilan 
chiqarib 
tashlangan 
83 

---

aldash yoki ishonchni suiiste’mol qilish yo‘li bilan mulkiy zarar 
yetkazishda mulk qo‘lga kiritilmaydi. Ushbu jinoyatda talon-toroj 
qilishning u yoki bu mulkdorning mulkini shaxsiy fondidan qo‘lga kiritish 
kabi belgisi mavjud emas, ya’ni mulkdorga tegishli yoki boshqa qonuniy 
egasi qo‘lida bo‘lgan mulkning mavjud massasi kamayishi sodir 
bo‘lmaydi. Odatda aybdor mulkiy foydani o‘zganing mulkini egallab olish 
orqali emas, balki lozim bo‘lgan summani to‘lamaslik orqali qo‘lga 
kiritadi. 
Talon-toroj qilishning o‘ziga xosligini belgilovchi xususiyat mol-mulkni 
qonuniy egalikdan aybdorning egaligiga o‘tish jarayonidir. O‘zganing 
mulkini ishonchni suiiste’mol qilish yo‘li bilan mulkiy zarar yetkazish 
jinoyatida mulk egasi yoki qonuniy mulkka egalik qilayotgan shaxsning 
mol-mulki hisobining kamayishi orqali aybdor yoxud mulkiy manfaatlar 
ko‘rishi mumkin bo‘lgan shaxsning mulkiy holati oshib boradi
1
. 
Sud-tergov amaliyotida ushbu jinoyatni sodir etishning turli shakllari 
uchraydi. Masalan, kassir yoki provodnikning chiptasiz yurganligi uchun 
yo‘lovchilardan pul olishi; bajarilgan ish uchun mijozlar to‘lagan pulning 
turli xizmat ko‘rsatish xodimlari tomonidan o‘zlashtirilishi va h.k.