Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Subyektiv tomondan
JKning 188-moddasida nazarda tutilgan jinoyat 
to‘g‘ri qasd bilan sodir etiladi. Shaxs o‘z qilmishining ijtimoiy xavfli 
ekanligini biladi va shunday harakat qilishni xohlaydi. 
Jinoyatni sodir etish maqsadi – nazorat qilinmaydigan foyda (daromad) 
olish sharhlanayotgan jinoyat tarkibining zaruriy belgisi hisoblanadi. 
Jinoyatning motivi, qoida tariqasida, g‘araz bo‘ladi. 
Sharhlanayotgan jinoyatning 
subyekti
o‘n olti yoshga to‘lgan har 
qanday aqli raso jismoniy shaxs bo‘lishi mumkin. 
6-§. Pul mablag‘larini va (yoki) boshqa mol-mulkni jalb etishga doir 
noqonuniy faoliyat (JK 188
1
-moddasi) 
Sharhlanayotgan modda Jinoyat kodeksiga O‘zbekiston 
Respublikasining 2016 yil 22 avgustdagi «O‘zbekiston Respublikasi 
Jinoyat kodeksiga qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida»gi Qonuni bilan 
kiritilgan.
Jinoyatning ijtimoiy xavfi juda yuqori, chunki juda ko‘plab odamlar 
aldanishi natijasida ijtimoiy muhit o‘ta keskinlashib ketadi, odamlarning 
222 

---

hokimiyatga, davlatning pul-kredit tizimiga ishonchi yo‘qoladi, ular mol-
mulki, qimmatliklari va pullarini yo‘qotadi. 
Ko‘rib chiqilayotgan jinoyatning 
obyekti
fuqarolarning mulkiy 
munosabatlarini tartibga soluvchi ijtimoiy munosabatlardan iborat. 
Obyektiv tomondan 
jinoyat quyidagilarda namoyon bo‘ladi: 
birinchidan,
jismoniy va yuridik shaxslarning pul mablag‘larini va 
(yoki) boshqa mol-mulkini mulkiy naf berish bo‘yicha majburiyatlarni 
qabul qilish yo‘li bilan qonunga xilof ravishda jalb etishga doir faoliyatni 
amalga oshirish va bunda ilgari qabul qilingan majburiyatlarni jismoniy va 
yuridik shaxslarning yangi jalb etilgan pul mablag‘lari va (yoki) boshqa 
mol-mulki hisobidan bajarish; 
ikkinchidan,
bunday faoliyatga rahbarlik qilish hamda ta’minlash; 
uchinchidan,
mazkur faoliyatda ishtirok etishga jalb qilish maqsadida 
ushbu faoliyatni reklama qilish, shu jumladan ommaviy axborot 
vositalaridan yoxud telekommunikatsiyalar tarmoqlaridan, shuningdek, 
Internet jahon axborot tarmog‘idan foydalangan holda reklama qilish.
Ko‘rib chiqilayotgan modda mazmuniga ko‘ra, faoliyatni amalga oshirish 
tomonlar o‘rtasidagi bitimda kelishilgan muddatda muayyan mulkiy naf 
berish bo‘yicha majburiyatlarni zimmasiga olish yo‘li bilan pul mablag‘larini, 
mol-mulkni (uy-joy, mashina, qoramol va h.k.) qabul qilishda ifodalanadi. 
Shubhasiz, bu kabi bitimlar apriori qonunga xilof hisoblanadi. Har qanday 
xo‘jalik, tijorat, savdo va boshqa faoliyat «Tadbirkorlik faoliyati erkinligining 
kafolatlari to‘g‘risida»gi, «Faoliyatning ayrim turlarini litsenziyalash 
to‘g‘risida»gi qonunlar va boshqalar asosida amalga oshirilishi lozim.