Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Aldash 
yoki 
ishonchni suiiste’mol qilish 
yo‘li bilan mulkiy zarar 
yetkazish shakllari turli xil bo‘lishi mumkin. Masalan, qonunda 
belgilangan tartibda xizmat yoki topshiriq asosida foydalanish uchun 
berilgan transport vositasidan o‘z shaxsiy manfaatlari yo‘lida foydalanish 
shaklida aldash yoki ishonchni suiiste’mol qilish yo‘li bilan ishonib 
topshirilgan mulkni belgilanmagan tartibda foydalanishda ko‘rinadi. 
Ushbu holatda shunga e’tibor berish lozimki, korxonaga tegishli bo‘lgan 
materiallar, moddiy, qurilish mollaridan o‘zining manfaatlari yo‘lida 
foydalanish sharhlanayotgan jinoyat tarkibiga kirmaydi va tegishli shaklda 
o‘zganing mulkini talon-toroj qilish (rastrata yoki o‘g‘rilik) sifatida 
qo‘shimcha kvalifikatsiya qilinishi lozim. 
Aldash yoki ishonchni suiiste’mol qilish yo‘li bilan mulkiy zarar 
yetkazish respublika yoki mahalliy Budjetlarga boj yoki boshqa majburiy 
to‘lovlarni to‘lamaslikda (yoki ularning hajmini kamaytirishda) 
1
Қаранг:
Уголовное право: Учебник. Т.2: Особенная часть / Под ред. Игнатова А.Н. и Красикова Ю.А. - М.: 
НОРМА - ИНФРА*М, 1998. - 215-б.
84 

---

ifodalanishi mumkin. Masalan, oldi-sotdi shartnomasini yashirish 
maqsadida mulkdan haqini to‘lamasdan foydalanib turish to‘g‘risida 
shartnoma tuzish orqali; yer uchastkasi yoki ko‘chmas mulkni sotib 
olishda shartnoma tuzayotganda uning haqiqiy narxini kamaytirib 
ko‘rsatish orqali; soliq yukini kamaytirish maqsadida qalbaki hujjatlarni 
taqdim etish va daromad solig‘i hajmini kamaytirish orqali, agar bunda JK 
184-moddasida nazarda tutilgan jinoyat belgilari mavjud bo‘lmasa va 
boshqalar. Shuni nazarda tutish lozimki, tahlil qilinayotgan jinoyatni sodir 
etishda faqat soxta hujjat (uning qalbakilashtirilgani emas) taqdim etilgan 
bo‘lishi lozim (u aldash vositasi va ushbu jinoyatning belgisi hisoblanadi), 
shuning uchun aybdor o‘zi tomonidan tayyorlangan qalbaki hujjatlarni 
taqdim etish orqali aldasa, uning harakatlari jinoyatlar majmui bo‘yicha 
JK 170-moddasi 
va 228-moddasi birinchi qismlari bilan kvalifikatsiya 
qilinishi lozim. 
Tahlil etilayotgan jinoyat moddiy tarkibli hisoblanadi va mulkdorga yoki 
mulk egasiga ancha miqdorda zarar yetkazilgan paytdan e’tiboran 
tugallangan 
deb hisoblanadi. 
Bu holatda shuni ta’kidlash lozimki, «moddiy zarar yetkazish» 
baholovchi tushuncha hisoblanadi. Tergovchi, surishtiruvchi, shuningdek, 
sudya har bir aniq holatda zarar miqdori va hajmini hal qilishi lozim.