Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

jinoyat protsessida ishtirok etuvchi boshqa shaxslar 
— JPK 6-bobida 
ko‘rsatilgan shaxslardan biri: ekspert mutaxassis, tarjimon, xolislar. 
Boshqa shaxslar jinoyat ishiga aloqadorliklaridan qat’i nazar jinoyat 
protsessining boshqa ishtirokchilari deb tan olinmaydi; 
mahkum 
— sud muhokamasidan so‘ng unga nisbatan ayblov hukmi 
496 

---

chiqarilgan va shu asosda muayyan jazo turi va miqdori belgilangan shaxs. 
O‘ukm ijrosi boshlangan paytdan shaxs jazo o‘tayotgan hisoblanadi, bu 
haqda hukm chiqargan sudning tegishli farmoyishi chiqariladi. Shaxsni 
sharhlanayotgan modda mazmuni bo‘yicha jazoni o‘tayotgan deb tan olish 
unga tayinlangan jazoning turi va miqdori bilan bog‘liq emas, bu shu kabi 
toifadagi jinoiy ishlarni ko‘rib chiqishda sud-tergov organlari tomonidan 
hisobga olinishi kerak.
(Yaqin qarindoshlar tushunchasi to‘g‘risida Jinoyat kodeksi Maxsus 
qismining VIII bo‘limiga qarang.) 
Obyektiv tomondan 
sharhlanayotgan jinoyat qiynoqqa solish va boshqa 
shafqatsiz, g‘ayriinsoniy yoki qadr-qimmatni kamsituvchi muomala hamda 
jazoning qo‘llanilishida, ya’ni ma’muriy qamoqqa olingan shaxsga, 
gumonlanuvchi, ayblanuvchi, guvoh, jabrlanuvchi yoki jinoiy protsessning 
boshqa ishtirokchisiga yoxud jazoni o‘tayotgan mahkum yoki ularning 
yaqin qarindoshlariga nisbatan tahdid qilish, zarba berish, urish-tepish, 
qiynoqqa solish, azob berish yoki boshqa noqonuniy harakatlarni sodir 
etish orqali noqonuniy ruhiy, psixologik yoki jismoniy ta’sir o‘tkazishda 
ifodalanadi. 
Sharhlanayotgan modda matnidagi 
qiynoq 
sifatida jabrlanuvchi shaxsga 
nisbatan qasddan yetkazilgan kuchli og‘riq, jismoniy yoki ma’naviy azob 
berish tarzidagi har qanday harakat tushuniladi. Bunda shuni inobatga 
olish kerakki, «shafqatsiz, insoniylikka zid muomala va jazo»dan farqli 
o‘laroq, qiynoq anchagina kuchli va shafqatsiz azob berish bilan 
tavsiflanadi. «Qiynoq» tushunchasi bilan «insoniylikka zid yoki qadr-
qimmatni kamsituvchi muomala» tushunchasi o‘rtasidagi farq azob berish 
intensivligi har xilligida ifodalanadi. Qiynoq shafqatsiz muomalaning 
nisbatan og‘ir turi hisoblanadi. Bundan tashqari, qiynoq har doim qadr-
qimmatni kamsituvchi muomala bo‘lgan.
Muntazam ravishda insoniylikka zid yoki shafqatsiz muomalaning 
qo‘llanilishi, u oddiy qiynoqdagiga xos bo‘lgan jiddiy oqibatlarni keltirib 
chiqarmasa ham, qiynoq sifatida tan olinishi kerak.