Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Majburlash vaqtida qo‘llaniladigan jismoniy zo‘rlik ishlatish 
deganda, jismoniy azob beradigan hamda jabrlanuvchining irodasiga xilof 
ravishda uning jismoniy erkinligini cheklaydigan harakatlar sodir etish, 
shuningdek, urish, do‘pposlash va boshqa harakatlar orqali shaxs badaniga 
o‘rtacha og‘irliqdagi shikast yetkazish tushuniladi. 
Ruhiy majburlash 
deganda, aybdor tomonidan so‘z yoki o‘zining 
niyatini boshqacha shaklda ifodalash orqali hokimiyat vakili yoki o‘zining 
fuqarolik burchini bajarayotgan shaxsga ma’naviy zarar yetkazish, uning 
qonuniy huquq va manfaatlariga zarar yetkazish tushuniladi. Agar 
hokimiyat vakili yoki o‘zining fuqarolik burchini bajarayotgan shaxsga 
404 

---

nisbatan kuch ishlatish natijasida ularga og‘ir tan jarohati yetkazilsa, 
aybdorning harakatlari jinoyatlar jami bilan kvalifikatsiyalanishi lozim. 
Zo‘rlik ishlatish bilan qo‘rqitish majburlash tushunchasi doirasiga 
kirganligi sababli, aybdorning qilmishi JK 112-moddasi bo‘yicha 
qo‘shimcha kvalifikatsiya qilinmasligi lozim. 
Majburlashning maqsadi xizmat vazifasini bajarayotgan hokimiyat 
vakilining qonuniy faoliyatiga yoki fuqarolik burchini bajarayotgan 
shaxslar tomonidan majburlovchi foydasiga noqonuniy harakatlar sodir 
etilishiga erishish maqsadida ularga ta’sir o‘tkazish hisoblanadi. 
Xizmat vazifasini bajarayotgan hokimiyat vakilining yoki fuqarolik 
burchini bajarayotgan shaxslarning majburlovchi foydasiga noqonuniy 
harakatlar sodir etishlari va bevosita qonuniy vakolati doirasiga kiruvchi 
majburiyatlarni bajarmasligi 
hokimiyat vakilining xizmat vazifasini 
bajarish yoki shaxsning fuqarolik burchini bajarishdan voz kyechishi 
hisoblanadi. 
Hokimiyat vakili va shaxsga nisbatan kuch ishlatish bilan mazkur 
shaxslar tomonidan o‘zining xizmat vazifalarini bajarish o‘rtasida sababiy 
bog‘lanishning mavjudligi