Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Subyektiv tomondan 
jinoyat 
to‘g‘ri qasd bilan 
sodir etiladi. Subyektiv 
tomonning zaruriy belgisi soxtakorlikni amalga oshiruvchi mansabdor 
shaxsning g‘arazli yoki boshqa manfaati hisoblanadi. 
Mansab soxtakorligi yolg‘on hujjatlardan foydalanib, boshqa jinoyat 
sodir etish uchun amalga oshirilgan holatlarda qilmish jinoyatlar majmui 
357 

---

bo‘yicha, ya’ni mansab soxtakorligi va boshqa jinoyat sodir etishga 
tayyorgarlik ko‘rish sifatida kvalifikatsiya qilinishi kerak. 
Boshqa manfaatlarni ko‘zlash deganda, amalparastlik, oshna-
og‘aynigarchilik, haqiqiy ahvolni bo‘yab ko‘rsatish istagi, ishdagi 
kamchiliklarni yashirish va h.k. tushuniladi. 
Mansab soxtakorligi negizida g‘arazli manfaat, subyektning rasmiy 
hujjatlarga oldindan yolg‘on ma’lumotlar va yozuvlar kiritish, qalbaki 
hujjatlar tayyorlash yoki tuzish va berish orqali moddiy manfaatdorligi 
yotadi. 
Mansab soxtakorligi motivi kabi, boshqa shaxsiy manfaatdorlik subyekt 
o‘z harakatlari orqali nomoddiy xarakterga ega foyda olishidan iborat. 
Jinoyat 
subyekti 
18 yoshga to‘lgan mansabdor shaxs hisoblanadi. 
«Amaldagi qonunchilikka ko‘ra tadbirkorlik faoliyati bilan 
shug‘ullanuvchi yuridik shaxslarning rahbarlari ham mansabdor shaxslar 
toifasiga kiradilar. Shuning uchun, mazkur mansabdor shaxslar tomonidan 
bankka yoki boshqa kredit muassasasiga xo‘jalik yurituvchi subyektning 
moliyaviy-xo‘jalik ahvoli to‘g‘risida bila turib yolg‘on ma’lumotlarni 
taqdim qilish yo‘li bilan kredit yoxud kredit olish uchun imtiyozlarning 
olinishi, kredit mablag‘larini o‘zlashtirish yoki tekinga olish maqsadi 
bo‘lmagan taqdirda, agar bu xatti-harakatlar oqibatida davlat yoki jamiyat 
manfaatlariga jiddiy ziyon yetkazilgan bo‘lsa, Jinoyat kodeksining 209-
moddasi (Mansab soxtakorligi) bilan tavsiflanishi kerak»
1
. 
Mansabdor bo‘lmagan shaxs tomonidan rasmiy hujjatlarga soxta 
ma’lumotlar yoki yozuvlar kiritilgan hollarda qilmish JK 228-moddasi 
(Hujjatlar, shtamplar, muhrlar, blankalar tayyorlash, ularni 
qalbakilashtirish, sotish yoki ulardan foydalanish) bilan kvalifikatsiya 
qilinishi lozim.