Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Moddiy soxtalashtirish
deganda, rasmiy hujjatga turli tuzatishlarni 
kiritish, o‘chirish, boshqa sana bilan belgilash, asl mazmunini o‘chirish va 
boshqasi bilan almashtirish va hokazolar tushuniladi. Intellektual 
soxtalashtirish voqelikka yoki ishning haqiqiy ahvoliga to‘g‘ri 
356 

---

kelmaydigan, yolg‘on, qalbakilashtirilgan hujjatni boshidan tayyorlashdan 
iborat bo‘ladi. 
Yolg‘on ma’lumotlar kiritish 
asl hujjatga haqiqatga to‘g‘ri 
kelmaydigan yozuvlarni kiritish bilan ta’riflanadi. 
Mansab soxtakorligining bir turi bo‘lgan oldindan yolg‘on 
hujjatlarni tuzish va taqdim etish, 
nafaqat hujjatlarni soxtalashtirishdan, 
balki uni manfaatdor shaxsga berish orqali realizatsiya qilishdan ham 
iborat bo‘ladi. Mazkur qalbakilashtirish shakli boshqalardan shu jihati 
bilan ham farqlanadi, chunki uning uchun ikki harakat: hujjatni tayyorlash 
va taqdim etish talab etiladi. 
NOTA BENE ! 
Hujjatlarni qalbakilashtirish 
hujjatning shakli hamda mazmunini 
to‘liq soxtalashtirishdan 
ham, asl hujjatlarga qisman noto‘g‘ri 
o‘zgartirishlar kiritishdan ham iborat bo‘lishi mumkin. 
Jinoyat obyektiv tomonining zaruriy elementi fuqarolarning huquqlari 
yoki qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlariga yoxud davlat yoki jamoat 
manfaatlariga zarar yetkazish hisoblanadi. 
O‘zining qonunchilik tuzilishiga ko‘ra, mansab soxtakorligi moddiy 
tarkibga ega. Modda dispozitsiyasida ko‘rsatilgan hujjatga oldindan 
yolg‘on ma’lumot yoki tuzatishlar kiritish orqali oqibat kelib chiqqan 
vaqtdan jinoyat 
tugallangan 
hisoblanadi. 
Mansab soxtakorligi boshqa jinoyatlarni sodir etish usuli hisoblangan 
hollarda qilmish jinoyatlar majmui bo‘yicha kvalifikatsiya qilinadi. 
Masalan, mansab soxtakorligi natijasida aldov yo‘li bilan o‘zgalar mulkini 
talon-toroj qilishni jinoyatlar majmui bo‘yicha JK 209- va 168-moddalari 
bilan kvalifikatsiya qilish lozim.