Maxsus pedogogika 2016. indd

Eshitishda nuqsoni bo‘lgan bolalarning aqliy tarbiyasi

Maxsus  maktabgacha  ta’lim  muassasasida  bolalarni  aqliy 

jihatdan  rivojlantirish  va  maktab  ta’limiga  tayyorlash  ishlari 

amalga oshiriladi.

Ma’lumki,  maktabgacha  tarbiya  yoshidagi  bolalarning 

psixik va fiziologik jarayonlari jadal rivojlanadi, ularning nutqi 

muloqot qilish hamda borliqni idrok qilishining vositasi sifatida 

shakllanib boradi. Maktabgacha yoshdagi bolalarning kundalik 

---

70

71

hayotida  turli  xil  faoliyatni  amalga  oshirish  jarayonida,  kat-

talar hamda o‘z tengdoshlari bilan doimiy muomalada bo‘lish 

sharoitida ularning aqliy rivojlanishi amalga oshiriladi. Bola-

larni aqliy kamol topishi uchun tevarak atrofdagi borliq haqid-

agi tasavvurlarini, bilim, ko‘nikma va malakalarini shakllanti-

rishga, psixik bilish jarayonlarini rivojlantirishga yo‘naltirilgan 

mashg‘ulotlarni muntazam olib borish zarur.

Eshitishda  nuqsoni  bo‘lgan  maktabgacha  yoshdagi  bola-

larni aqliy tarbiyalash jarayonida  zarur bilim va  ko‘nikmalar 

shakllantiriladi, ularda borliq xaqida tasavvurlarni tarkib top-

tiriladi,  idrok,  xotira,  hayol,  tafakkur  kabi  psixik  jarayonlar 

rivojlantiriladi,  shaxsning  faollik,  mustaqillik,  sinchkovlik, 

qiziquvchanlik kabi ijobiy xislatlari shakllanadi.

 Bolalarni aqliy tarbiyalash vazifalari quyidagilardan iborat: 

atrofdagi  borliq  to‘g‘risida  tasavvur  va tushunchalarni  shakl-

lantirish;  psixik  bilish  jarayonlarini  rivojlantirish:  aqliy  faoli-

yatning oddiy usullarini shaklantirish; muloqot vositasi sifatida 

og‘zaki nutqni shakllantirish.

Bolalarning aqliy tarbiyasi jismoniy, axloqiy, mehnat va es-

tetik tarbiya bilan uyg‘unlikda amalga oshirilib, yaxlit korrek-

sion-tarbiya jarayonini tashkil etadi hamda bolaning umumiy 

kamolotini  va  maktab  ta’limiga  tayyorgarligini  ta’minlaydi. 

Mashg‘ulotlarda  o‘qitish,  o‘yin,  mehnat  va  boshqa  faoliyat 

turlari  –  maktabgacha  yoshdagi  eshitmaydigan  va  zaif  eshi-

tuchi bolalarni aqliy tarbiyalash vositalaridan foydalaniladi.