Maxsus pedogogika 2016. indd

Surdotexnika sohasining rivojlanishi bilan eshituv apparat-

lar, vizual va taktil-vibrasion nazorat vositalari takomillashti-

riladi.  Qolaversa,  bolalarning  atrof-muhitga  moslashuvida, 

eshituv  va  nutqni  rivojlantirish  ishlarini  takomillashtirishda, 

shaxsiy rivojlanish imkoniyatlari kengaydi.

Nevropatologiya, psixopatologiya fanlari maktabgacha sur-

dopedagogika fani bilan bevosita aloqadordir. Mazkur sohalar 

ma’lumotlari  eshituv  qobiliyatining  pasayishini  differensial 

---

52

53

tashxis  qilish,  birlamchi  va  ikkilamchi  nuqsonlar  xarakterini 

aniqlashda muhim ahamiyat kasb etadi. Ayrim kar va zaif eshi-

tuvchi  bolalarda  eshituv  qobiliyatining  pasayishi  bilan  birga 

markaziy  asab tizimining faoliyatining buzilishi bilan bog‘liq 

boshqa  kamchiliklar  ham  kuzatiladi.  Psixik  rivojlanishning 

sustlashuvi, aqliy zaiflik, bolalardagi serebral falajlik, xulq-at-

vor va hissiy-irodaviy buzilishlar bunga misoldir. Bunday bu-

zilishlarni to‘g‘ri tashxis qilish surdopedagog va psixonevrolog 

hamkorligida amalga oshiriladi.

Maktabgacha  surdopedagogikada  maxsus  pedagogikaning 

logopediya, oligofrenopedagogika, tiflopedagogika sohalarida-

gi yutuqlar ham hisobga olinadi.

Kalit so‘zlar:

Birlamchi nuqson – rivojlanishida muammaosi bo‘lgan bolaning 

asosiy nuqsoni.

Differensial ta’lim – nuqsonlarni tabaqalashtirgan holda o‘qitish.

Koxlear  implantasiya  (tib)  –  o‘rta  quloq  chig‘anog‘iga  tovush 

o‘tkazuvchi moslamani o‘rnatib, eshituv qobiliyatini me’yorga kelti-

rish operasiyasi.

Vizual nazorat – ko‘rish orqali nazorat qilish.

Taktil-vibrasion nazorat – teri sezgisi vositasida ovoz to‘lqinlarini 

sezish.

Nutq  kinesteziyasi  –  nutqni  xosil  qilishda  ishtirok  etayotgan 

nutq a’zolarining his etish holati.