Maxsus pedagogika

Savol va topshiriqlar
1. Yordamchi maktabda o ‘quv rejalarining o ‘ziga xosligi nim adan iborat?
2. Yordamchi maktab dasturining om m aviy maktab dasturidan farqli tom onlari
nimalarda nam oyon b olad i?
3. Darsliklar qanday tuzilishga ega?
4. Reja va dasturlaming takomillashish tarixi haqida gapirib bering.
3.4. Yordamchi maktablarda o'qitish uslubining
qollanish xususiyatlari
0 ‘qitish uslubi tu sh u n ch asi did ak tik a va u slub iyo tnin g asosiy 
tushunchalaridan biri. Pedagogikada o ‘qitish deganda o ‘qituvchi va 
o‘quvchilarning biigalikdagi faoliyatlari, ish usullarini tushunish qabul qilingan. 
Bu faoliyat yordam ida o ‘qituvchi bilim beradi, o ‘quvchilar esa bilim, 
ko‘nikmalarni o‘zlashtiradilar hamda ularning qobiliyatlarini rivojlantiruvchi, 
dunyoqarashini shakllantiruvchi malakalar vujudga keladi.
80

---

Ta’lim uslublari ommaviy maktab uchun ham, yordamchi maktab uchun 
ham umumiy hisoblanadi. Biroq qollanilishi jihatidan bir-biriga aynan o‘xshash 
bo‘lmaydi. Aqli zaif o'quvchilaming butun ta’lim jarayoni o ‘ziga xos bolganligi 
sababli, ta’lim uslublari ham o ‘ziga xos mazmunga ega bo‘ladi. Umumiy, uni­
versal ta’lim uslubi bolmaydi (6-rasm).
Darsda o ‘qituvchi turli ta’lim uslublaridan foydalanadi. 0 ‘qitish uslublarini 
tanlash bir qator omillar: yordam chi m aktabning hozirgi bosqichdagi 
ta ra q q iy o ti, o ‘quv fan i, o ‘rg a n ila d ig a n m a te ria ln in g m a z m u n i, 
o‘quvchilaming yoshi va ularning rivojlanish xususiyatlari hamda ularning 
o‘quv materialini egallashga tayyoigarlik darajasiga bogliq bo‘ladi.
Uslub tanlash va uni qollash xususiyati faqat darsdagi o ‘quv materialining 
maqsadiga emas, balki mazmuniga qarab ham aniqlanadi. Shu sababli og‘zaki 
uslublar ko‘proq gum anitar fan darslarida, amaliy uslublar esa m ehnat, 
rasm, chizmachilik darslarida qo‘llaniladi.
0 ‘qitish uslublarini tanlashga yordamchi maktab ta’limining nuqsonni 
tuzatish tomon yo‘nalganligi, o‘quvchilarni muayyan kasb-hunar egallashga 
tayyorlash hamda sotsial moslanish vazifasini yechish ta’sir ko‘rsatadi.
Olqitish uslublari turli usullardan tashkil topadi. Masalan, kitob bilan 
ishlash — biron reja tuzish, asosiy savollami esga tushirish, matnni bayon 
etish, reja va savollarni doskaga yozish uslubiyot usullaridir.
Baicha o‘qitish uslublarini (2-chizma) bilim manbalariga ko‘ra uchta guruhga 
bo‘lish mumkin: