Maxsus pedagogika


bet114/134
Sana04.03.2022
Hajmi
#481907
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   134
Bog'liq
fayl 182 20210326

Savol va topshiriqlar
1. Pedagogik m ahorat nima?
2. 0 ‘q itu vch in ing burchi va vazifalari haqida gapiring.
3. T arbiyachining vazifalari nim alardan iborat?
4. S in f rahbarining vazifalari haqida gapirib bering.


Yordamchi maktab o ‘quvchisi shaxsining rivojlanishiga
ta’sir etuvchi omillar
Oligofrenopedagogika kursining muhim uslubiy muammolaridan biri — bu 
aqli zaifbola shaxsi tarbiyasi va uning korreksion rivojlanishi muammosi hisoblanadi.
0 ‘sib, rivojlanib boruvchi inson tarbiya obyekti hisoblanadi. Aqli zaif 
bola yordamchi maktabda ta ’lim-tarbiya ola borar ekan, butun hayoti 
davomida uning rivojlanish jarayoni davom etaveradi.
Bola shaxsini shakllantirishda bola tajribasi va uning xulq-atvor shakllari, 
onaning bolaga qarashi va ruhiy soglom ligi, bolaning inoq oilada yashashi 
ham m uhim ahamiyat kasb etadi.
Tabiiy m uhit ham bola shaxsining shakllanishiga ta ’sir ko‘rsatadi. 
Jamiyatimiz tabiiy boyliklarni muhofaza qilib va ko‘paytirib, insonlarni, 
hayvonlarni, o ‘simliklarni, suv havzalarini muhofaza etishga jalb qiladi, 
tabiat bilan faol muloqotda bo‘lish uchun keng imkoniyatlar yaratadi.
Jamiyat ishlab chiqqan gloyalar, y o i-y o ‘riqlami bola o ‘zlashtirib borishi 
natijasida odam ning shaxs sifatidagi asosiy sifatlari, uning m ehnatga, 
m ehnat mahsuliga, odamlarga, o ‘ziga b o ig an munosabati shakllanadi
shaxs haqida u hayotda amal qiladigan maqsadlar, mayllar, yo‘l-yo‘riqlarga 
qarab hukm chiqaradi.
Yordamchi maktab o ‘quvchilari shaxsini shakllantirishda tarbiya va
korreksion rivojlantirishning birligi va o ‘zaro aloqasi
Yordamchi maktab o ‘quvchilari shaxsining shakllanish jarayoni tarbiya va 
ta’lim sharoitida ijtimoiy-tarixiy tajribasini o‘zlashtirish orqali amalga oshiriladi. 
Bu esa xilma-xil faoliyat turlarida ro‘y beradi. Natijada aqli zaifbola asta-sekin 
o‘zi yashayotgan jamiyat ijtimoiy munosabatlari tizimiga kirib boradi.
Aqli zaif o ‘quvchilarning ijtimoiy tajribani o ‘zlashtirish tajribasi uzoq 
davom etadigan m urakkab jarayondir. Aqli zaif o ‘quvchilar shaxsini 
shakllantirib borishdagi qiyinchilik shundan iboratki, bola, bir tom ondan
m azm un, hajm va umuminsoniy tajribalarni o ‘zlashtirishi kerak, ikkinchi 
tom ondan, u mazkur tajribani o‘zlashtirish usullarini hali ular yetarlicha 
egallamagan boladilar. Yordamchi maktablarda tarbiya va ta’lim jarayonida 
o ‘qituvchi, tarbiyachilar aqli zaif bolaga tushunarli bo‘lgan m azm unni 
tanlaydi, uning o ‘zlashtirishiga rahbarlik qiladi.
Yordamchi maktab o ‘quvchilari shaxsini rivojlantirishda tarbiyaning 
yetakchilik roli shu bilan belgilanadi. Bunda bolaning ruhiy-fiziologik 
imkoniyatlari, ularning jo ‘shqinligi hisobga olinadi. Shu munosabat bilan 
tarbiya jarayonining o ‘zi doimiy bo‘lib qolmaydi. U o ‘zgarib boradi, uning 
mazmuni boyiydi va murakkablasha boradi, shakllari o ‘zgaradi, o ‘sayotgan 
odam shaxsiga ta ’sir ko‘rsatish usullari tobora xilma-xil bo‘lib boradi.
198


T arbiyaning o ‘zgarishi bolaning eng yaqin rivojlanish zonalari 
(L.S.Vigotskiy) bilan b o g liq b o lib , ular ancha murakkab mazmundagi 
bilimlar, ko'nikm alar, faoliyat turlari va hokazolarni o ‘zlashtirishda ruhiy- 
fiziologik im koniyatlar paydo b o lish i bilan ajralib turadi (m asalan, 
o kqishni o ‘rganish, nutq m adaniyatining rivojlanishi, nutq ravortligi, 
bir qancha miqdordagi tasavvurlarga ega bo‘lgandan keyin tushunchalar 
darajasidagi bilimlarni o ‘zlashtirish; o ‘yin,o‘quv, m ehnat faoliyatining 
vujudga kelishi va hokazo). Aqli zaif o ‘quvchilar korreksion ta ’limi va 
tarbiyasi «eng yaqin zonasiga» asoslanib bugungi rivojlanish darajasidan 
ildamlab boradi va bolaning rivojlanishini olg‘a harakatlantiradi.
Yordamchi maktab o ‘quvchilari shaxsining rivojlanishi bir qancha 
bosqichdan o4adi. Har bir navbatdagi bosqich avvalgisi bilan m ustahkam 
bog‘liq bo‘ladi, avval erishilgan bosqich yanada yuqoriroq bosqichning 
tuzilishiga uzviy tarzda qo‘shiladi. Yordamchi maktabda aqli zaif o lquvchilar 
shakllanadigan korreksion rivojlanish ular uchun vaqtincha emas, doimiy 
ahamiyatga ega bo‘ladi. M azm un, usullar, tashkil etish shakllari aloqadorligi 
birinchi bosqichdan oxirigacha maxsus tarbiyaning o ‘ziga xos xususiyati 
hisoblanadi.
Aqli zaif bola shaxsini rivojlantirishda tarbiyaning hal qiluvchi roli 
yordamchi m aktabda, ayniqsa, namoyon b o ‘ladi. Aqli zaif bolalar uchun 
ishlab chiqilgan maxsus tarbiya tizimi ularni ijtimoiy turm ushga va mehnat 
faoliyatiga tayyorlashni ta ’minlaydi.
Bola shaxsini rivojlantirishda tarbiyaning yetakchilik roli oligof­
renopedagogi kaning ham yetakchilik rolini, uning alohida yordamga muhtoj 
bola shaxsini shakllantirish uchun m as’uliyatini qaror toptiradi. Alloma 
Abu Ali ibn Sinoning ta ’limoti bo'yicha, jum ladan, «Tadbiri manzil» 
risolasida inson tabiati azaldan axloqli yoki axloqsiz b o lm ay d i, degan 
tarbiyaviy g‘oya muhim ahamiyat kasb etadi. Odam lar aslida tayyor shaxsiy 
sifat, odat va ko‘nikm alar bilan tug‘ilmaydilar. Bunday xususiyatlar 
ularning ijtimoiy hayotida sekin-asta shaxsiy va o ‘zgalar tajribasi, ajdodlar 
a n ’analari, ta ’lim -tarbiya ta ’sirida shakllana boradi. Inson ta ’lim -tarbiya, 
o ‘zgalar ta ’siri ostida o ‘zida ijobiy, axloqiy fazilatlarini kamol toptiradi 
yoki «yom on d o ‘stlar» y o ld o sh ig a , y a ’ni salbiy o d a tla r, m ijoz va 
kayfiyatlar sohibiga aylana boradi. Shakllangan odat beqiyos ta ’sirga ega. 
Shaxs kamolotida ijobiy fazilatlar va odatlarni qaror toptirish qanchalik 
mushkul b o lsa , m a’naviy qiyofaga ega b o ‘lish, olgan salbiy jihat va 
o d a tla rd a n xalos boMishi b u n d a n ham m u ra k k a b ro q d ir. D em ak , 
yuqoridagilardan xulosa qilsa boladigan bolalam ing barchasi begunoh va 
beozor b o lib tug‘iladi, bola yomon tarbiyalangan b o ‘lsa bunga albatta 
o ‘qituvchi, tarbiyachilar, ota-o na aybdor, bola yaxshi b o lsa , dem ak, 
o ‘qituvchi, tarbiyachilari oldida, ota-onalari oldida um rbod qarzdordir 
degan allom aning fikrlariga qo ‘shilamiz.
199



Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   134




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish