Maxsus pedagogika


Oligofrenopedagogning faoliyati deganda



Download 6,87 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/163
Sana31.12.2021
Hajmi6,87 Mb.
#249812
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   163
Bog'liq
Maxsus pedagogika. Po latova P.M

Oligofrenopedagogning faoliyati deganda 
o'qitish,  yordamchi  maktab 
o‘quvchilariga bilim berish tushuniladi. Ta’limda esa 
0
‘qituvchining vazifalari 
birm uncha  kengayadi,  ya’ni  o ‘qituvchi  bilim  berish  bilan  kifoyalanib
55


qolmasdan,  ko‘nikma,  malakalar  ham  beradi.  Mustaqil  bilim  egallash 
y o ‘llarin i  tu sh u n tira d i.  Shu  b ilan   birga  o 'q u v c h ila rn in g   bilish 
faoliyatlariga  rahbarlik  qiladi  va  uni  boshqarib  boradi.  0 ‘quvchilar 
faoliyati 
deganda  ularning m a’lum bilimlar yig‘indisini egallab borishlari 
tushuniladi.  T a’lim  bilan  o ‘qish  bir-biri  bilan  uzviy  bog‘liq.  Bilim 
egallash  ta ’lim  jarayonining  asosini  tashkil  qiladi  va  uning  asosiy 
mohiyatini  belgilaydi.
Bilim,  ko'nikm a,  malakalar  egallash  jarayonida  aqli  zaif  o ‘quv- 
chilarning  bilish jarayonlari  shakllanib boradi  ham da  ularning  hissiyot- 
iroda  sifatlari  rivojlanadi.  Shular  oqibatida  o ‘quvchilarning  bilimga 
q iz iq is h i,  ish  q o b iliy a tla ri,  tiris h q o q lik   kabi  shaxsiy  sifa tla ri 
takom illashib,  ular  bir  butunligicha  tarbiyalanib,  hayotga  bo‘lgan 
munosabatlari  shakllanib  boradi.
Shunday  qilib,  yordamchi  maktabda ta ’lim  va tarbiya yagona  o ‘quv 
jarayoniga  aylanadi.  0 ‘qituvchi  o ‘quvchilarni  o ‘qitish  bilan  birga  ularni 
tarbiyalaydi  ham.  T a’lim,  tarbiya  shaxsning  rivojiga  qaratiladi.  0 ‘quv 
jarayoni  ta ’lim,  tarbiya,  kam olot  birligini  ta ’minlaydigan  murakkab 
jarayondir.  Bu haqda oldingi bo‘limda fikr yuritilgan edi.  T a’lim, tarbiya, 
kamolot bog‘liqligining murakkabligi  asosan  ikki  omil  bilan  belgilanadi. 
B irinchi  om il  —  t a ’lim,  tarbiya,  rivojlanish  ja ra y o n in in g   tashqi 
sharoitlari  (o'qituvchining  mahorati,  uning  malakasi,  shaxsiy  sifatlari, 
ta ’lim-tarbiyani  tashkil  qilishi,  ta ’lim -tarbiya  usullarining  maqsadga 
qaratilganligi)  bo‘lsa,  ikkinchi  omil  —  ta ’lim,  tarbiya  va  rivojlanish 
jarayonlarining  ichki  tomoni  bo‘lib,  bular  o'quvchilarning  yosh,  in­
dividual  va  xarakter  xususiyatlaridir.  S.  L.  Rubinshteyn  haqli  ravishda 
tashqi  sabablar,  taassurotlar  ichki  sharoit  orqali  ta ’sir  qiladi,  degan 
edi.  Shu  sababli  o ‘qituvchi  ta ’lim  jarayonini  tashkil  qilishda  ularning 
barcha  xususiyatlarini  e ’tiborga  olish  bilan  birga,  ichki  holatlarini, 
muayyan,  yakka  bola  xususiyatlarini  ham  nazarda  tutishi  darkor.
T a ’lim  jarayonida  o ‘quvchilarda  bilim,  ko‘nikm a  va  malakalar 
shakllanib  boradi.  Pedagogikadan  m a’lumki,  bilim  deganda  insoniyat 
tom onidan  egallangan  obyektiv,  muayyan  tushunchalar,  fikr  yuritish, 
qonun va qoidalar tushuniladi.  T a’lim  orqali  berilayotgan  bilimlar ilmiy 
xarakter  kasb  etgan  bo‘lishi  shart.  0 ‘quvchilar  ongida  to ‘g‘ri  bilimlarni 
shakllantirish  uchun  ta ’limda  xususiydan  umumiyga  o ‘tish  tamoyili 
asosida ish yuritiladi.  Bilim bilan  malaka uzviy bogliqdir.  Bolalar m a’lum 
bilimlar  asosida  misol,  masala  yechadilar,  grammatik  tahlil  qiladilar. 
Aqli  zaif  bolalarda  an alitik -sin tetik   faoliyat  stereotij)  m azm unda 
b o ‘lganligi  uchun  ular  ko‘p  hollarda  samarali  faoliyat  usullaridan 
foydalana  olmaydilar.  Bu  kamchiliklarni  bartaraf etish  ham  yordamchi 
maktab ta ’limining asosiy vazifalaridan biridir.  0 ‘quvchilarning bilimlarni 
egallashlari  asosida  ko‘nikma  va  malakalar  shakllanib  boradi  va  bu
56


o ‘qituvchidan  alohida  e ’tiborni  talab  etadi.  Aqli  zaif  bolalardagi 
dunyoqarashning juda murakkab va dinamik jarayon ekanligi barcha ta ’lim 
bosqichlarida  izchil  ish  olib  borishni  talab  etadi.  H ar  bir  insonning 
hayotida  yangi  bilimlar,  tajribalar  oldin  egallangan  bilimlar  tizimiga 
albatta  t a ’sir  etadi.  Yangi  bilim ,  dalillarni  egallab  borish  asosida 
bolalarning atrof-muhitga, boshqa kishilarga  munosabati o ‘zgarib boradi. 
Shu tariqa ta ’lim jarayonida  aqli  zaif bolalarda  uni  o ‘rab  olgan  muhitga 
munosabatning  dinamik  tizimi  tarkib  topa  boradi.  Bilimlami  egallash, 
o ‘rganish  xos  ravishda  bir necha bosqich  asosida  yuz  beradi.  Bilishning 
birinchi  bosqichida  narsa,  voqealar  idrok  etilib,  qisman  tushuniladi. 
Bu bosqichda yordamchi maktab o ‘qituvchisining asosiy vazifasi mumkin 
qadar bolalarning  idrok  etishini  osonlashtiradigan  ishlar boiishi  lozim. 
Yangi  bilim lar  egallash  uchun  asos  b o ‘la  oladigan  narsa  oldingi 
bilim larn ing   qanch alik   m u stahkam   o ‘zlashtirilganlik  darajasidir. 
Bolalarning  qiziqishlari,  o ‘quv  materiallarini  qanchalik  tushunishlari 
ularning  sezgi  va  idrok  xususiyatlariga  bog'liq.  Bu  omillar  ular  bilish 
faoliyatlarining  o ‘ziga  xosligidan  ham   kelib  chiqadi.
Aqli  zaiflik  nuqsonida  sezgi  va  idrok  birm uncha  saqlangan  ruhiy 
jarayondir.  Markaziy  asab  sistemasidagi  organik  jarohatlar  natijasida 
ba’zan  ayrim  analizatorlar  ishida patologik  o'zgarishlar  kuzatiladi.  Aqli 
zaif bolalarning  sezgi  va  idrok  xususiyatlari  ularning  tafakkuri,  nutqi  va 
boshqa psixik jarayonlaming rivojlanmaganligi bilan yaqin aloqada bo‘ladi. 
M a te ria lla rn i  d astlab k i  id ro k   etish   aso sid a  ta q q o sla sh ,  so d d a 
umumlashtirishlar amalga oshiriladi.  Shu sababli  o'qituvchi  o ‘quvchilar 
faoliyatini  shunday  tashkil  etishi  kerakki,  dastlabki  idrok  vaqtida 
materiallar  mazmunini  ular  tushunsinlar.  0 ‘qituvchi  savollar  orqali 
bolalarning idrok,  tushunish  darajalarini  aniqlab boradi.  Ayrim hollarda 
o‘quv  materiallarini  egallashlarida  ifodalilik,  hissiy  kayfiyat  ham   katta 
rol  o ‘ynaydi.  Shu  asosda  idrok  etilgan  o ‘quv  materiallari  tushunilib 
boriladi.  Shu  vaqtdan  boshlab  materialni  to ‘la  tushunish  boshlanadi. 
0 ‘q u v c h ila r  ay rim   n a rsa ,  h o la t,  v o q e a la rn i  b o s h q a la ri  b ilan  
taqqoslaydilar.  Ular  orasidagi  bog‘liqlikni  topadilar,  tahlil  qiladilar. 
Shular asosida umumiy xulosa chiqaradilar.  Bu bosqichda o'qituvchining 

Download 6,87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   163




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish