Maxsus fanlarni o‘qitish qonuniyatlari va tamoyillari, uslubiyoti, fanning maqsadi va vazifalari

33.Maxsus fanlarni o‘qitish shakllari, ularning umumiy tasnifi.
Ta’lim shakllari (forma-lotincha tashqi ko‘rinish) –bu usul o‘quv jarayonini mavjudligi, uning ichki mohiyati, mantiqi va mazmuni uchun qobiq
Ta’lim oluvchilar soni: ommaviy, kichik guruhlarda, yakka holda o‘qitish
O‘qitish vaqti: 45 min sinf darsi, 90 – birlashgan dars, “tanafussiz dars”
O‘qitish joyi: auditoriya, laboratoriya mashg‘ulotlari, ustaxonalardaishlash
O‘quv ishini tashkillashtirish shakli:
Ma’ruza, amaliymashg‘ulot, seminar, mustaqil ish va boshqalar
O‘qituvchi va talabalarning hamkorlikdagi faoliyatini tashkillashtirish shakllari:
Ommaviy ish (frontal)– barcha talabalar oldiga bajarish uchun bir xil topshiriq qo‘yiladi
Jamoaviy ish (kollektiv)– ham umumiy va guruhliga taaluqli bo‘lishi mumkin:
1) oldinda turgan ish rejasini hamkorlikda muhokama qilish
2) majburiyatlarni bo‘lish, hisobot shaklini tanlash
3) xulosalarni muhokama qilish
4) ma’qul xulosalarni shakllantirish
Guruhli – kichik guruhlarda hamkorlikda bir topshiriqni bajarish
Yakka tartibli (individual)– o‘quv topshirig‘ini yakka o‘zi bajarishi
Guruhlarda hamkorlikda ishlashni tashkillashtirish texnologiyasi
1 bosqich. Tashkiliy bosqich
2 bosqich. Guruhli ishni bajarishga kirishish
3 bosqich. Guruhli ish
4 bosqich. Yakun yasash, tahlil va baholash.
Tashkiliy bosqich
1. Guruhlarda hamkorlikda ishlashni tashkil etish
O‘qituvchi faoliyati: quyidagi savollarga javob izlaydi

• 
  Nima uchun men talabalarni guruhlarda ishlashlarini hohlayman? Men bunga o‘zim tayyormanmi?
  
• 
  Men buni qanday amalga oshirishni bilamanmi?
  
• 
  Talabalar o‘zlari bunga tayyormi?
  
• 
  Ular guruhli shakl sharoitida ta’lim olish qoidalarini biladilarmi?
  
• 
  Maqsadni belgilash:
  

Ta’limning maqsadini belgilaydi va natijalarni rejalashtiradi
3. Guruhli ishga ajratilgan vaqt bo‘lagi va o‘quv rejasidagi o‘zaro nisbat
Mavjud o‘quv rejasiga muvofiq, belgilangan maqsad va ko‘zlanayotgan natijalarga erishishni amalga oshirish uchun muhim bo‘lgan vaqt. Guruhli ishni o‘tkazish mumkinligi to‘g‘risida xulosa chiqarish
4. O‘quv mashg‘ulotining modelini tanlash
Eng yaxshi model: 1) o‘quv topshirig‘ini barcha o‘quv guruhlariga tushuntirish
2) Kichik guruhlarda, avval alohida so‘ngra birgalikda ishni tashkillashtirish
3) Guruhli ish taqdimoti va uni jamoaviy yakunlash
5. Guruhlar ish joyini tanlash
Auditoriya shunday bo‘lishi kerakki, bunda guruhlar bir birlariga halaqit bermasdan ishlashi zarur
6. Topshiriqni tanlash va uni ifodalash
Ta’limiy maqsadga mos keluvchi bir xil tabaqalashgan topshiriqlarni tanlaydi. Uni talabalarning qobiliyatlari, BMK darajasi va xususiyatlaridan kelib chiqib ifodalaydi. Bu esa barcha guruh a’zolarini topshiriqni bajarishda birgalikda ishtirok etishini ta’minlash imkonini beradi.
7.O‘quv materiallari va yo‘riqnomalarni tayyorlash
Guruhlar uchun quyidagilarni tayyorlaydi: yozma yo‘riqnomalar va uni bajarish yo‘llari
8. Talabalarni hamkorlikda ishlashga tayyorlash
9. Guruhni bo‘lish yo‘lini tanlash
10. Guruhda ta’lim oluvchilar bajaradigan vazifalarni aniqlaydi (maslahatchi, sardor, ma’ruzachi, bayonnomachi, rasmiylashtiruvchi va boshq.)
11. Ish joyini tayyorlaydi
Guruhda ishlash qoidalari

• 
  Har kim o‘z o‘rtoqlari nutqini xushmuomalalik bilan tinglashi zarur
  
• 
  Har kim faol, birgalikda ishlashi, berilgan topshiriqqa mas’uliyatli yondashishi zarur
  
• 
  Har kimdan yordam so‘ralsa, yordam qilishi zarur
  
• 
  Har kim guruh ishi natijalarini baholashda ishtirok etishi zarur
  

Stol va stullar shunday joylashtiriladiki, bunda:

• 
  Ta’lim oluvchilar auditoriyada erkin harakatlana olsinlar
  
• 
  Har bir guruh a’zosi bir joyda bo‘lishlari va bir birlarini ko‘rishlari va eshitishlari kerak
  
• 
  Zarur o‘quv qo‘llanmalar barchaga tushunarli bo‘lishi kerak