Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

9.2.1-rasm. Davriy tebranishda ishsizlik va inflatsiya
34
 
                                                            
34
 N.Maxmudov, H.Hakimov. Makroiqtisodiy tahlil. O‘quv-uslubiy majmua. T.TDIU, 2018 


100%
L
U
U
u
u
u
структ
фрикц
структ
фрикц
*





 
B 
C 
D 
A 
TREND
 
Vaqt (yillar) 
Real YaIM 
 

---

87 
Haqiqiy  ishsizlik  darajasi  tabiiy  darajadan  ortib  ketish  jarayoni 
kuzatilsa,  u  holda  iqtisodiyotda  pasayish,  ya’ni 
retsessiya
  holati  yuz 
beradi.  Retsessiya  sababli  yuzaga  kelgan  ishsizlik 
davriy  ishsizlik
 
deyiladi.  
Ixtiyoriy  va  majburiy  ishsizlik. 
Ishsizlikni  turli  xil  iqtisodiy 
yo‘nalish vakilari o‘z makromodellarida turlicha talqin qiladilar. Masalan 
klassik model vakillarining fikricha, ishsizlik ishchilarning ma’lum bir ish 
haqi darajasida ishlashni xohlamasliklari tufayli yuzaga keladi. Shuning 
uchun,  ya’ni  ishchilar  o‘z  xohishlari  bo‘yicha  ishlashdan  voz  kechar 
ekanlar, demak klassik modelda ishsizlik ixtiyoriy xarakterga ega bo‘ladi.            
 
Ammo  klassiklardan  farqli  ravishda  neoklassik  yo‘nalish  vakillari 
ishsizlikning bir qismi majburiy xarakterga ega ekanligini tan oladilar va 
bunday  ishsizlikni 
kutish  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  ishsizlik
  (wait 
unemployment) deb ataydilar. Kutish bilan bog‘liq bo‘lgan ishsizlikning 
kelib chiqish sababi mehnat bozorida muvozanatning buzilishi, ya’ni real 
ish  haqi  stavkasining  muvozanat  darajadan  yuqori  belgilanishida  deb 
tushuntiriladi.