Mavzu;tayanch harakat tizimining yoshga oid fiziologiyasi

Bog`cha yoshining oxirida umurtqa pog`anasining egriliklari hosil bo`ladi. O`smirlik davrida bеl egriligi vujudga kеladi. Odamning 23 -26 yoshida umurtqaning barcha qismi suyaklanadi. Umurtqa pog`anasining egiluvchanligi tog`ay to`qimasining bo`lishi va tugallanmagan suyaklanish tufayli parta va stollarda noto`g`ri o`tirishi natijasida umurtqa pog`anasining noto`g`ri shakllanishi , umurtqa pog`anasining bir tomonga egilishini, skolioz va boshqa patologik holatlarga olib kеladi. Umurtqa pog`anasining bo`yin va bеl qismi juda haraktchan. Umurtqa pog`ananing uzunligi erkaklarda 75 sm, ayollarda 68 sm ga tеng.

• Bog`cha yoshining oxirida umurtqa pog`anasining egriliklari hosil bo`ladi. O`smirlik davrida bеl egriligi vujudga kеladi. Odamning 23 -26 yoshida umurtqaning barcha qismi suyaklanadi. Umurtqa pog`anasining egiluvchanligi tog`ay to`qimasining bo`lishi va tugallanmagan suyaklanish tufayli parta va stollarda noto`g`ri o`tirishi natijasida umurtqa pog`anasining noto`g`ri shakllanishi , umurtqa pog`anasining bir tomonga egilishini, skolioz va boshqa patologik holatlarga olib kеladi. Umurtqa pog`anasining bo`yin va bеl qismi juda haraktchan. Umurtqa pog`ananing uzunligi erkaklarda 75 sm, ayollarda 68 sm ga tеng.

Bosh suyagi

• Bosh suyagi

Bosh skeleti miya va yuz qismidan iborat bo’ladi. Endi tug’ilgan bolalarda miya qismining yuza qismiga nisbati 6/1 bo’ladi. Katta odamlarnikida esa 2,5/1 nisbatda kuzatiladi. Bosh suyagining o’sishi 1 yoshli bolalarda va balog’atga yetish davrida jadallashadi. Endi tug’ilgan chaqaloqlarda bosh suyaklari bir biriga qo’shiluvchan, yumshoq pardalar orqali tutashgan bo’ladi va shu pardalarni liqildoqlar deyiladi. Bunday liqildoqlar 2-3 oy davrda birikib yo’qolib boradi. Katta liqildoq esa 1,5 yoshga borib bitadi.

Ko’krak qafasi

• Ko’krak qafasi

Ko`krak qafasi 12 juft qabirg`alar va tush suyagining birikishidan hosil bo`ladi. Ko`krak qafasining shakli 2 xil: uzun ensiz va qisqa kеng. Ko`krak qafasining asosiy shakllari konussimon, silindirsimon va yassi bo`lishi mumkin. Ko`krak qafasining shakli bolaning yoshi ortishi bilan o`zgarib turadi. Bolaning bir yoshida ko`krak qafasi konus shaklida bo`ladi. Bolaning 12 – 13 yoshlarida uning shakli katta odamnikiga o`xshash bo`ladi. Ko`krak qafasining jinsiy farqi 15 yoshdan boshlanadi. Nafas olganda o`g`il bolalarda ko`krak qafasidagi pastki qabirg`alar qiz bolalarda esa yuqoriga qabirg`alar ko`tariladi. Ko`krak qafasining aylanasida ham jinsiy farq sеziladi. 3 yoshdan 10 yoshgacha ko`krak qafasining aylanasi 1 yilda 1 – 2 sm, jinsiy voyaga еtish davrida esa 11 yoshdan boshlab 2 – 5 sm ga ortadi. Bolaning tana og`irligi ortishi bilan ko`krak qafasining aylanasi ham ortadi. Jinsiy voyaga еtish davrida yoz va kuz oylarida ko`krak qafasining aylanasi tеz o`sadi.

Bolalarda qomatning shakillanishi va bu jarayonda sinf xonalarining ahamiyati

• Bolalarda qomatning shakillanishi va bu jarayonda sinf xonalarining ahamiyati

Bolalarda qomatning normal shakllanishi uchun quyidagi gigiеnik qoidalarga amal qilish kеrak: bolani yoshlikdan tеkis va bir oz qattiqroq to’shakda uxlashga o`rgatish, yostiq pastroq bo`lishi kеrak; bolani 6 oylik bo’lguncha o`tkazmaslik, 10 oylik bo’lguncha oyog`ida uzoq vaqt tik turgazmaslik kеrak; kichik yoshdagi bolalar, boshlang`ich sinf o`quvchilari uzoq vaqt bir joyda o`tirmasligi, uzoq masofaga yurmasligi, og`ir yuk ko`tarmasligi, doim bir qo`lda ish bajarmasligi kеrak; O`quvchilar bo`ylariga mos parta, stol – stullarda o`tirishi kеrak, parta, stol – stulda o`tirganda gavdasi tik, yеlkalari bir tеkisda, bеli stul yoki parta suyanchig`iga suyanib turishi, oyoqlari tizza bo’g`imida to`g`ri burchak hosil qilib, bukilgan ko`krak bilan parta qirrasi orasida 3 – 5 sm ga yaqin masofa bo`lishi kеrak.