Mavzuning qisqacha tafsiloti. Ish

Raqobatning turli sharoitlarida ish haqining shakllanishi
219 
mutaxassislikka ega bo’lgan ishchilardan iborat kasaba uyushmalari uyushmaga 
a’zolikni cheklashdan foyda topishini aytib o’tgan edik. Xulosa, agar duradgorlar 
va g’isht teruvchi ustalar soni ko’payib ketsa, ularga belgilangan yoki ular talab 
etadigan ish haqi miqdori kamayadi. Shunday qilib, Kolorado shtatidagi Brush deb 
nomlangan korxonadagi uyushmaga a’zo bo’lmagan kaish haqi oladigan duradgor 
usta Chikago shtatiga ko’proq ish haqi to’laydigan korxona ish o’rniga 
joylashishni xohlashi mumkin. Lekin, uni kutgan rejasiga erishishiga bo’lgan 
ehtimollik juda kam. Huddi shu tarzda, ma’lum hududda ish faoliyatini olib borish 
uchun ixtisoslashgan ko’z shifokori yoki huquqshunos boshqa shtat yoki 
hududning litsenziyalash talablariga javob bera olmasligi mumkin, shuning uchun 
uning boshqa hududga ish qidirib borish imkoniyati cheklangan. Boshqa nazarda 
tutilmagan to’siq yoki muammolarga bir hududdan boshqasi ko’chib o’tish bilan 
qo’ldan boy berilishi mumkin bo’lgan nafaqa olish tartiblari, tibbiy sug’urta 
imtiyozlari hamda xizmatda yuqori mansabga ko’tarilish imkoniyatlari kiradi. 
Turli Darag’adagi Kamsitish
 
Qabul qilingan qonun va qarorlarga qarshi 
o’laroq, ayni bir hil ish ko’lamini bajarayotgan oq tanli furoqolarga ayollar va kam 
sonli ishchilarga qaraganda ko’proq ish haqi belgilanish oqibatida ba’zan 
kamsitish holatlari yuzaga keladi. Shuning uchun, boshqa ish o’rinlarida kam sonli 
va ayol ishchilarga ko’p haq to’lanayotgan bir paytda, ular o’zlariga past miqdorda 
ish haqi to’laydigan ish o’rinlarida to’planib qoladilar. Aga bu kabi ishchi kuchi 
bozoridagi kamsitish ayolalrva kam sonli ishchilarni ko’p haq to’laydigan ish 
o’rinlaridan mosuvo qilsalar, unda ish haqidagi belgilanishidagi tengsizliklar 
saqlanib qolaveradi.
Barcha to’rtta yuqoida muhokama qilingan masalalar ya’ni marjinal foyda 
samaradorligi, raqobatdosh bo’lmagan ishchilar guruhi, pul ko’rinishida 
bo’lmagan tafavvutlar, bozor chalkashliklari haqiqiy ish haqi miqdoridagi 
tengsizliklarni tushuntirib berishda katta ahamiyat kasb etadi. Misol uchun, 
shifokor va quruvchi ish haqidagi farqlar marginal foyda samaradorligi va 
raqobatdosh bo’lmagan guruhlar asosida tushuntirilishi mumkin. Shifokorlar 
iste’molchilarning o’z sog’liqlari uchun har qancha pul to’lashga (tibbiy 
sug’urtalar orqali ) tayyorligi va shifokorlarning yuqori kasbiy malakalari bois 
ancha ko’p miqdordagi foydaga erishadilar. Shifokorlarga qo’yiladigan juda qat’iy 
kasbiy malaka talablari bois, ular faqatginanisbatan kam sonli kadrlargina 
olinadigan bir- birlariga raqobatdosh bo’lmagan guruhlarga bo’linadilar. Shuning 
uchun, ishchi kuchiga bo’lgan taklif talabga nisbatan kamroqdir. 
Kasbiy malakaga bo’lgan talablar unchalik ahamiyatli bo’lmagani bois, 
qurilish sohasida ishchi kuchiga bo’lgan taklif talabga nisbatan ko’proqdir. 
Shuning uchun, shikorlarning maoshlari qurilish sohasida faoliyat ko’rsatadigan 

---