Mavzular. Tat fanining predmeti, maqsadi va vazifalari. Zamonaviy kompyuterlar va ularning arxiterturasi. Xotira qurilmasi, axborotlarni kiritish-chiqarish qurilmalari. Ma’ruza rejasi

Kompyuter  deganda,  axborotlar  va  hisoblashlarni  algoritm  asosida  ishlov  berishni 

tezlashtiradigan yoki avtomatik tarzda amalga oshiradigan qurilma tushuniladi. 

Ta’limda axborot texnologiyalari axborotni kompyuter yordamida ishlov berishni o’rganadi.  

Hammaga  ma‘lumki  kompyuter  hisoblashlarni  avtomatlashtirish  vositasidir.Hisoblash 

mashinasi  keng  ko’lamdagi  masalalarni:  fan,  texnika,  tibbiyot,  aloqa  va  boshqalarni  hisoblashda 

ishlatiladi. 

Axborot  texnologiyasi  -  bu  aniq  texnik  va  dasturiy  vositalarining  majmui  bo`lib,  ular 

yordamida  ma`lumotlarni  qayta  ishlash  bilan  bog`liq  bo`lgan  turli  xildagi  masalalarni  hal  etamiz. 

Informatika  keng  ma`noda  fan,  texnika  va  ishlab  chiqarish,  ya`ni  inson  faoliyatining  barcha 

soxalarida  axborotni  kompyuter  va  telekommunikatsiya  yordamida  qayta  ishlash,  saqlash,  uzatish 

va boshqarish bilan bog`lik bo`lgan yagona sohadir. 

Axborot  texnologiyasi  o`zi  uchun  asosiy  muhit  bo`lgan  axborot  tizimlari  bilan  bevosita 

bog`liqdir.  Chunki  axborot  texnologiyasi  axborot  tizimlarida  mavjud  bo`lgan  ma`lumotlar  ustida 

bajariladigan  turli  xil  murakkablikdagi  amallar  va  algoritmlarni  bajarishdan  iborat  bo`lgan 

tartiblashtirilgan jarayondir.  

Axborot  texnologiyasining  vujudga  kelishi  va  rivojlanishini  belgilovchi  ichki  va  tashqi 

omillar mavjud.  

Ichki omillar – bu axborotning paydo bo`lishi (yaratilishi), turlari, xossalari, axborotlar bilan 

turli amallarni bajarish, ularni jamlash, uzatish, saqlash va boshqalar.  

Tashqi omillar - bu axborot texnologiyasining texnik – uskunaviy vositalar orqali axborotlar 

bilan turli vazifalarni amalga oshirish vositalari. 

Har qanday texnologiyaning asosida ma’lum nazariy va amaliy fanlar yotadi. Xuddi shunday, 

kompyuter  texnologiyalarining  rivojlanishi  ham  ko‘p  jihatdan  "informatika"  fanining  yutuqlariga 

bog‘liqdir. 

Hozirgi  paytda  informatika  -  jamiyatimiznig  barcha  sohalariga  chuqur  kirib  borayotgan 

hamda  katta  sur’atlar  bilan  rivojlanayotgan  fanga  aylandi.  Birorta  fan  sohasida  qo‘lga  kiritilgan 

yutuqlar,  informatika  sohasidagi  kashfiyot  va  yangiliklarchalik  ishlab  -  chiqarishga  tez  tadbiq 

qilinmagan. 

Buni quyidagi misoldan ham ko‘rish mumkin: 

Kashfiyotning nomi 

Amaliyotga tadbiq qilinguncha o‘tgan davr 

qog‘oz 

1000 yil 

Bug‘ mashinasi 

80 yil 

Telefon 

50 yil 

Samolyot 

20 yil 

---

3 

 

Tranzistor 

3 yil 

Elektron mikrosxemalar 

6 oy 

Informatikaning  barcha  usullari  va  vositalari  istemolchiga  "zamonaviy  kompyuter 

texnologiyalari"  ko‘rinishida  yetib  keladi.  Zamonaviy  kompyuter  texnologiyalari  deganda  - 

zamonaviy  hisoblash  texnikalari;  aloqa  uzatish  vositalari  hamda  elektron  xotiralash  qurilmalari 

yordamida informatsion xizmat kursatishning zamonaviy usullari tushuniladi. 

Jamiyatimizda  kompyuter  texnologiyalariga  bo‘lgan  ehtiyoj  qancha  kuchli  bo‘lmasin,  uning 

taraqqiyotiga  mos  keluvchi  zamonaviy  kompyuter  texnologiyalarini  yaratishga  faqat  keyingi 

yillardagina imkon tug‘ildi. Bunga o‘tgan asrimizning so‘nggi choragida jahon fan va texnikasida 

qo‘lga kiritilgan quyidagi yutuqlar asos bo‘ldi: 

Informatsiyalarni maxsus programmalar  yordamida qayta ishlovchi qudratli kompyuterlar va 

elektron qurilmalar yaratildi; 

Kompyuter  o‘qiy  oladigan  hamda  katta  hajmdagi  informatsiyalarni  o‘zida  saqlay  oladigan 

xotiralash  vositalari  (magnit  disklar,optik  va  lazer  disklar,  magnit  lentalar,  mikroformalar  va  h.k.) 

yaratildi; 

Informatsiyalarni  yer  yuzining  istalgan  nuqtasiga  tez  va  ishonchli  yetkazib  beruvchi  aloqa 

vositalari  (telefon,  telegraf,  radio,  televideniye,  aloqa  uzatish  to‘rlari,  kosmik  aloqa  vositalari  va 

h.k.) yaratildi. 

Albatta  bu  yutuqlar  o‘z  -  o‘zidan  qo‘lga  kiritilmadi.  Ularning  zaminida  olimlarning  hamda 

muhandis-texnik  xodimlarning  asrlar  davomida  olib  borgan  izlanishlari,  kashfiyot  va  ixtirolari 

yotibdi. Bunday kashfiyot va ixtirolarning eng asosiylari quyidagi jadvalda keltirilgan.