Мавзу: Ўзбек халқ эртаклари асосида майда пластик композициялар яратиш

Metall kesuvchi stanokda tayyorlangan detaining ish chiz­masi. 8.17-shaklda metall kesuvchi stanokda ko‘p uchraydigan yo‘nish^ operatsiyasi bilan toMiq ishlov berilgan asos (korpus)ning chizmasi beril­gan. Chizma to‘rtta tasvirdan iborat: frontal qirqim, A-A qirqim, chiqaril- gan element va B-B kesim.

Profil qirqim diametri 12 mm li teshikli va A tekislik bilan kesilgan qismning shaklini aniqlash uchun kerak. Chiqarilgan element I protochka (o‘yiq) shaklini aniqroq bilish imkonini, В kesim esa В tekislik bilan kesil­gan qismning shaklini va oMchamlarini aniqlash imkonini beradi.
Detal yuzalarining g‘adir-budurligi tasvirlarda shartli belgilar bilan qayd qilingan. Qolgan yuzalarning g‘adir-budurlik belgisi chizmaning o‘ng yuqori burchagiga qavs oldida ko‘rsatilgan.

3. 
   Quyib tayyorlangan detaining ish chizmasi. 8.18-shaklda cho‘yandan quyilgan keyin metall kesuvchi stanokda ishlov berilgan asos chizmasi ko‘rsatilgan.
   

Chizmada to‘rtta tasvir bajarilgan: bosh ko‘rinish (mahalliy qirqimi bilan), ustdan ko‘rinish, profil qirqim, ostdan ko‘rinish (A ko‘rinish). Bundan tashqari detaining kesib olingan qismi shaklini ko‘rsatish uchun kesim (B-B) bajarilgan. Yuzalarning kesishgan joylari yumaloqlangan (bu quyib tayyor­langan detaining o‘ziga xos belgisi). Faqat metall kesuvchi stanokda ishlov bergan joylar yumaloqlanmaydi.
Ishlov berilgan yuzalarning g‘adir-budurliklari tegishli belgilar bilan qayd qilingan. Chizmaningo‘ngyuqori burchagida ko'rsatilgan shartli belgi detaln

-


ing stanokda ishlov berilmagan yuzalaming g‘adir-budurligini ko‘rsatadi.

4. 
   §. YigMsh chizma haqida umumiy ma’lumot
   

Yig‘ish chizma -yig‘mabirlik tasviri vaboshqama’lumotlarni o‘zigaqam- rab olgan, uni yig‘ish (tayyorlash) va nazorat qilish uchun zaruriy hujjat hiso­blanadi. Yig‘ish chizmalar ishchi hujjatlar komplektiga kiradi va ishlab chiqar- ishga moMjallangan. Yig‘ma birlikning chizmasi byuumning loyihalashni bar- cha bosqichlarida takomillasha boradi. Loyihalash hujjatlarining takomill- asha borish bosqichlarida u umumiy ko‘rinishdagi chizma deyiladi, ishchi hujjat- ning bajarilish bosqichlarida esayig‘ma chizma deyiladi.
Umumiy ko‘rinishdagi chizma konstruktorlik hujjati kabi GOST 212- 96da belgilangan va GOST 2119-96, GOST 2103-96 bo‘yicha bajariladi. Umumiy ko‘rinishdagi chizma buyum tuzilishi (konstruksyasi)ni aniqlash- ga moMjallangan boMib, uning tarkibiy qismlarining o‘zaro bogManishi va ishlash prinsipi to‘g‘risida maMumot beradi. Umumiy ko‘rinishdagi chizma ishchi hujjatlari tayyorlash uchun spetsifikatsiya, detallar chiz­masi va buyumning yigMsh chizmasini tayyorlash uchun xizmat qiladi.
Yig‘ma chizma yig‘ma birlikning tasviri boMib, u chizma bo‘yicha yig‘ma birlikning tarkibiy qismlarini joylashishi va ular orasidagi muno- sabat to‘g‘risida tushuncha beradi, hamda buyumni yigMsh va nazorat qilishni ta’minlaydi. Yig‘ma chizmalarga bir nechta yig‘ma birlik va de- tallardan tashkil topgan komplekt mashina yoki stanoklaming chizmalari hamda gidromontaj, pnevmomontaj va elektromontaj chizmalari kiradi. Yig‘ma chizma buyum tarkibiga kiradigan detallarning ish chizmalari yoki eskizlari bo‘yicha bajariladi.

4. 
   §. Chizmaning asosiy yozuvi va spetsifikatsiyasi
   

Geometrik va proeksion chizmachilikdagidek asosiy yozuv (burchak shtampi) formatning o‘ng pastki burchagida joylashtiriladi. Asosiy yo- zuvning shakli oMchamlari va toMdirish tartibi GOST -2104-96 da belgilan­gan. Asosiy yozuv A4 (210x297) formatli formatlarda formatning faqat en- siz tomoniga, boshqa oMchamli formatlarda enli yoki ensiz tomoniga joy- lashtriladi. Asosiy yozuv grafalarda quyidagi yozuvlar boMadi (8.19-shakl,(2)

Yodgorov N

.