Мавзу: Ўзбек халқ эртаклари асосида майда пластик композициялар яратиш

Ish chizma haqida umumiy ma’lumot. Ish chizmasi uning tas­viri va tayyorlash hamda nazorat qilish uchun kerakli ma’lumotlardan iborat konstruktorlik hujjat hisoblanadi. Detaining ish chizmasi loyihalash hujjatida buyumning umumiy ko‘rinish chizmasi bo‘yicha tayyorlanadi. Agar loyihalash hujjatida buyumning umumiy ko‘rinishli chizmasi boMmasa. u paytda

detaining ish chizmasi buyumningyig‘ish chizmasi bo‘yicha tayyorlanadi. 0‘quv jarayonida detaining ish chizmasi o‘quv yig‘ish chizma bo‘yichayoki detaining eskizi bo‘yichaya detaining asli yordamida tayyorlanadi.

1. 
   Ish chizmaga qo‘yiladigan talablar. Detaining ish chizmasi un­ing shaklini tasavvur qilish uchun yetarli ko‘rinish, qirqim va kesimlari ham­da GOST talablariga muvofiq bajariladi.
   

Chizmada detal yuzalarining g‘adir-budurlik belgilari va oMchamlari yetarli boMishi kerak. Bulardan tashqari chizmada oMchamlar, geometrik shakl va sirtlarning joylashishini chekli chetga chiqishlari, materiali haqida ma’lumot boMishi zarur.
Ish chizmani eskizdan farqi shundaki, chizma chizmachilik asboblari yor­damida va aniq bir masshtabda bajariladi. Chizma yuzida “asl nusxa” deb yozilgan bo‘ Isa, bunday chizma asl nusxa deb ataladi. Asl nusxadan har xil usullar bilan dublikat (hujjatning asli bilan teng huquqli nusxa) olinadi. De-

talni bir nechta va ko‘p sonda ishlab chiqarish uchun dublikatdan har xil usullar bilan kerakligicha nusxa olinadi.
Detaining ish chizmasi quyidagi tartibda bajariladi:

• 
  detal shakli va oMchamlari bilan tanishiladi;
  
• 
  bosh ko‘rinish va ko‘rinishlar soni tanlanadi;
  
• 
  chizma qog‘ozi formati va detal chizmasining masshtabi tanlanadi;
  
• 
  shartli belgilar qo‘yiladi;
  
• 
  oMchamlar ko‘rsatiladi;
  
• 
  texnikaviy talablar rasmiylashtiriladi va asosiy yozuv toMdiriladi.
  

Detal ish chizmasining asosiy yozuvida tayyor detaining massasi kilo-
grammlarda ko‘rsatiladi, lekin oMcham birligi qo‘yilmaydi. Detaining massasi m=pV, bu yerda p-detal materialining zichligi, V-detalning hajmi.

2.