Mavzu: Zamonaviy iqtisodiyotda xizmatlarning o’rni

2.Xizmat ko'rsatish faoliyati.
Xizmat faoliyati- inson faoliyati sohasi va jamiyat iqtisodiy sohasining nisbatan mustaqil qismi sifatida xizmat ko'rsatish sohasining mohiyati, paydo bo'lish va faoliyat ko'rsatish qonuniyatlarini o'rganuvchi ilmiy soha va o'quv intizomi.Mavzu xizmat ko'rsatish faoliyati bilim sohalari sifatida akademik intizom esa uyushgan xizmat sohasida, ya’ni xizmatlarni ishlab chiqaruvchi, targ‘ib qiluvchi, amalga oshiradigan va ko‘rsatuvchi tashkilotlar, muassasalardagi odamlarning o‘zaro munosabatidir. Ushbu o'quv fanining eng muhim vazifasi xizmatlarning o'zaro ta'siri jarayoni eng samarali bo'ladigan optimal tashkiliy va uslubiy sharoitlarni aniqlashdir. Ushbu sohada faoliyat yurituvchi namunalarni belgilash, xizmat ko‘rsatish muassasalari xodimlari va iste’molchilarga tavsiyalar ishlab chiqish iste’molchilar ehtiyojlarini qondirish uchun xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar imkoniyatlaridan to‘g‘ri foydalanish imkonini beradi.Har qanday fan, o‘quv fanining o‘ziga xos tushunchalar tizimi, o‘ziga xos tizimi mavjud professional til. Tushunchalar tizimi hodisaning mohiyatini aks ettiradi. “Xizmat faoliyati” kursining asosiy tushunchalari “faoliyat”, “xizmat”, “ehtiyoj”, “xizmat faoliyati”, “xizmat”dir.
Birinchidan, faoliyat tushunchasini ko'rib chiqaylik. "Faoliyat - bu atrofdagi olamga munosabatning o'ziga xos insoniy shakli bo'lib, uning mazmuni odamlarning manfaatlariga mos ravishda o'zgarishidir" (2). Ta'rifdan ko'rinib turibdiki, faoliyat inson faoliyatining namoyon bo'lish shakli, sub'ekt (shaxs) va faoliyat ob'ekti o'rtasidagi maqsadli o'zaro ta'sir jarayoni ( dunyo). Ko'rib chiqilayotgan sohada sub'ekt xizmat ko'rsatishning tashuvchisi, xizmatlarni yaratish, ishlab chiqarish, rag'batlantirish, sotish va ko'rsatish bo'yicha sub'ekt-amaliy faoliyat, ya'ni. umumiy ravishda ob'ektga qaratilgan faoliyat manbai. DA bu holat ob'ekt - sub'ektning sub'ekt-amaliy faoliyatida nimaga qarshi turishini ifodalovchi falsafiy kategoriya. Va bu erda xizmat iste'molchisi haqiqatan ham ob'ekt sifatida ishlaydi. Biroq, hamma narsa juda oddiy emas.
Iste'molchi xizmat ko'rsatish faoliyati sub'ektining bir qismiga yo'naltirilgan yoki unga nisbatan ta'sir ko'rsatadigan ob'ekt yoki tuzilma emasligi muhimdir. Iste'molchi - o'zining u yoki bu ehtiyojlarini, ehtiyojini qondirish uchun jonli, ongli va maqsadga muvofiq harakat qiladigan shaxs. Va u ham faoliyat tashuvchisi sifatida xizmat munosabatlariga kiradi. Iste'molchi ham xizmat ko'rsatish faoliyati sub'ekti sifatida harakat qiladi.Mutaxassis, xizmat ko'rsatish sohasi xodimi xizmat ko'rsatish jarayonida iste'molchining xizmat ko'rsatish faoliyati jarayonida faol ishtirokini ta'minlaydigan tarzda harakat qiladi. Xizmat faoliyati, pirovardida, sub'ekt-sub'ekt munosabatlari bo'lib chiqadi. Xizmat ko'rsatuvchi provayder - iste'molchini jarayonda faol bo'lishga va o'zaro munosabatda bo'lishga undaydigan yordamchi, maslahatchi, ma'lumot va tajriba manbai. qo'shma tadbirlar. Xizmat ushbu o'zaro aloqada vositachi sifatida ishlaydi.Shunday qilib , xizmat ko'rsatish faoliyati– uyushgan tizim xizmat ko'rsatish jarayonini maqsadga muvofiq amalga oshirishga qaratilgan o'zaro aloqada bo'lgan shaxslarning faoliyati.
Xizmat faoliyatining asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:
1) ishtirokchilarning fazoviy va vaqtinchalik birgalikda mavjudligi, ular o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri shaxsiy aloqa, shu jumladan o'zaro idrok etish, ma'lumot va harakatlar almashish imkoniyatini yaratish.
2) umumiy maqsadning mavjudligi - umumiy manfaatlarga javob beradigan va xizmat ko'rsatish faoliyatiga kiritilgan shaxslarning har birining ehtiyojlarini qondirishga yordam beradigan xizmat ko'rsatish faoliyatining kutilayotgan natijasi;
3) xizmat faoliyati ishtirokchilaridan birining shaxsida mujassamlangan, mutaxassis, ekspert sifatida alohida vakolatlarga ega bo'lgan yetakchi tamoyilning mavjudligi, bu esa faol tamoyil va tashabbusning namoyon bo'lishini istisno qilmaydi. iste'molchining bir qismi;
4) xizmat ko'rsatish faoliyatining yakuniy mahsulotida ham, uni amalga oshirish jarayonida ham namoyon bo'ladigan shaxslarning o'zaro bog'liqligi. Individual harakatlar o'zaro bog'liqdir, chunki ular iste'molchi ehtiyojlarini qondirish uchun murakkab operatsiyaning funktsional jihatdan turli tarkibiy qismlari sifatida bir vaqtning o'zida yoki ma'lum bir ketma-ketlikda amalga oshirilishi kerak;
5) xizmat ko'rsatish faoliyati jarayonida shaxslararo munosabatlarning paydo bo'lishi , predmetga xos funksional-rolli o‘zaro ta’sirlar asosida shakllanib, vaqt o‘tishi bilan nisbatan mustaqil xususiyat kasb etadi. Dastlab xizmat ko'rsatish faoliyati mazmuni bilan shartlangan holda, shaxslararo munosabatlar o'z navbatida uning jarayoni va natijalariga ta'sir qiladi.
Xizmat ishlab chiqaruvchi va ko'rsatuvchi sub'ektning faoliyati inson ehtiyojlarini qondirish va uning ushbu faoliyatda faol ishtirok etishiga qaratilgan. Bu jarayon jami, umuman olganda, xizmatdir.Xizmat tushunchasi keng va tor ma'noda qo'llanilishi mumkin.Xizmat(in keng ma'no so'zlar) - odamlarning ehtiyojlarini qondiradigan xizmatlarni ishlab chiqarish, taqsimlash va iste'mol qilish jarayonida sub'ekt va ob'ekt o'rtasidagi o'zaro ta'sirning maqsadli ijtimoiy jarayoni.Xizmat(so'zning tor ma'nosida) - xizmat ko'rsatish, odamlarga xizmat ko'rsatish turli sohalar samarali talab asosida kundalik hayot.