Mavzu yuzasidan mashq va topshiriqlar 1-topshiriq. Aloqa tizimining ba’zi servis imkoniyatlari

3-topshiriq
.
 
Gaplarni diqqat bilan o‘qing. Noto‘g’ri qo‘llanilgan so‘zlarni 
aniqlab, ma’nosiga ko‘ra mos so‘z bilan almashtirib, gaplarni ko‘chiring. 
1.So‘zlovchining o‘z fikrini qisqa va batafsil ifodalab, tinglovchiga yеtkazish 
ham o‘ziga xos san’atdir. 2. So‘zga Benazir kishi mayda bir maqsadni uzoq 
so‘zlab bayon qiladi. 3. Nojo‘ya so‘z yurak ko‘zgusini parchalashi, tag’in 
insonni vayron qilishi mumkin ekanligini yodda tuting. 4. Nutqi asal kishining 
mehribon odamizoti ham ko‘p bo‘ladi. 5. Shirin so‘z, go‘zal til inson dilini 
qanchalik xushnud etsa, aksincha, achchiq so‘z, beso‘naqay gap insonni dilini 

---

shunchalik noxush qiladi, dil piyolasini parchalaydi. 6. Mashq sababli 
so‘zlash qobiliyatini, nutq madaniyatini, notiqlik san’atchiligini odamlar 
olqishlaydigan saviyada egallash mumkin. 7. Tilda uni nomlovchi suxan 
bo‘lmasa, bunday so‘zni hamsoya tildan olish mimkin. Ammo tilda turgan 
so‘zlar o‘rnida boshqa suxanni qo‘llash falokatdir. 
4-topshiriq
Nyuton halqasi 
Shisha plastinkaning yassi sirtiga tegib turgan yassi qavariq, linzadan 
oʻtayotgan yorugʻlikning qaytishi (sinishi) dan hosil boʻlgan interferension 
halqasimon yoʻllar. Birinchi marta 1675 yilda I. Nyuton kashf qilgan. Halqalar 
diametri kattalashgan sari ularning zichligi ortadi va halqalar polosasi kengligi, yaʼni 
ikki qoʻshni halqa orasidagi masofa kichiklashadi (1-rasm). Nyuton halqasi maxsus 
mikroskopda kuzatilgan. 
Mikroskop stolida yassi shisha plastinka joylashgan, uning ustiga egriligi 
kichik qavariq linza qoʻyilgan. Mikroskopda shisha plastinka tekisligiga 
perpendikulyar yoʻnalishda kuzatish olib boriladi. Manba L dan chiqayotgan 
yorugʻlik shisha plastinka tekisligiga perpendikulyar tushishi uchun MM shisha 
plastinkani mikroskop oʻqiga 45° burchak ostida qoʻyiladi. Shunday qilib, 
interferension manzara shu shisha plastinkadan kuzatiladi. Plastinka Nyuton 
halqasini kuzatishga xalaqit bermaydi, chunki undan yеtarli darajada yorug’lik 
oʻtadi. Nyuton halqasi sferik va yassi sirtlarning shaklini toʻgʻrilashni tekshirish va 
boshqalarda qoʻllaniladi.

---

 
Matn yuzasidan savol va topshiriqlar. 
1. Matnga savollar tuzing. Uning mazmunini kengaytirib so‘zlab bering.
2. Jahondagi qaysi buyuk olimlarni bilasiz? Ularning hayot yo‘llari haqida 
konspekt yozing. 
5-topshiriq. 
Terminologik lug’atdan foydalanib mutaxassisligingizga oid 
kichik atamalar lug’atini tuzing. Ularning ma’nosini izohlang. 
 
Nazorat savollari 
 
 
1.
Tezis – bu …… 
2.
Tezis necha xil bo‘ladi? 
3.
Konspekt turlarini aytib bering.